Przemówienie do korpusu dyplomatycznego (8 stycznia 2007): AAS 99 (2007), 73.
Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 51: AAS 101 (2009), 687.
Przemówienie w Bundestagu, Berlin (22 września 2011), AAS 103 (2011), 664.
Przemówienie do duchowieństwa diecezji Bolzano-Bressanone (6 sierpnia 2008): AAS 100 (2008), 634.
Message upon the Day of Prayer for the Protection of Creation (1 września 2012).
Przemówienie w Santa Barbara, California, 8 listopada 1997, por. John Chryssavgis, On Earth as in Heaven: Ecological Vision and Initiatives of Ecumenical Patriarch Bartholomew, Bronx, New York 2012.
Tamże.
Wykład w klasztorze Utstein, Norwegia (23 lipca 2003).
Tenże, Przemówienie Global Responsibility and Ecological Sustainability: Closing Remarks, Halki Summit I, Istanbul (20 czerwca 2012).
TOMASZ Z CELANO, Życiorys pierwszy św. Franciszka z Asyżu, XXIX, 81: FF 460;Źródła…, s. 497.
Życiorys większy św. Franciszka, VIII, 6: FF 1145; Źródła…, s. 903.
Por. TOMASZ Z CELANO, Życiorys drugi świętego Franciszka z Asyżu, CXXIV, 165: FF 750;Źródła…, s. 686–687.
KONFERENCJA EPISKOPATÓW KATOLICKICH POŁUDNIOWEJ AFRYKI, Pastoral Statement on the Environmental Crisis (5 września 1999).
Por. Powitanie pracowników FAO (20 listopada 2014): AAS 106 (2014), 985.
V KONFERENCJA OGÓLNA EPISKOPATU AMERYKI ŁACIŃSKIEJ I KARAIBÓW, Dokument z Aparecidy (29 czerwca 2007), 86.
KONFERENCJA EPISKOPATU KATOLICKIEGO FILIPIN, List pasterski What is Happening to our Beautiful Land?(29 stycznia 1988).
KONFERENCJA EPISKOPATU BOLIWII, List pasterski o środowisku i ludzkim rozwoju w Boliwii: El universo, don de Dios para la vida (2012), 17.
Por. KONFERENCJA EPISKOPATU NIEMIEC, Der Klimawandel: Brennpunkt globaler, intergenerationeller und ökologischer Gerechtigkeit, Bonn (wrzesień 2007), 28-30.
PAPIESKA RADA „IUSTITIA ET PAX”, Kompendium nauki społecznej Kościoła, 483
Katecheza (5 czerwca 2013): Insegnamenti 1/1 (2013), 280; L'Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 8-9/2013, s. 49.
EPISKOPAT REGIONU PATAGONIA-COMAHUE (Argentyna), Orędzie na Boże Narodzenie (grudzień 2009), 2.
KONFERENCJA EPISKOPATU KATOLICKIEGO STANÓW ZJEDNOCZONYCH, Global Climate Change: A Plea for Dialogue, Prudence and the Common Good (15 czerwca 2001).
V KONFERENCJA OGÓLNA EPISKOPATU AMERYKI ŁACIŃSKIEJ I KARAIBÓW, Dokument z Aparecidy (29 czerwca 2007), 471.
JAN PAWEŁ II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1990, 12: AAS 82 (1990) 154; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 12 bis/1989, s. 22.
Tenże, Katecheza (17 stycznia 2001), 3: Insegnamenti 24/1 (2001), 178; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 4/2001, s. 403.
JAN PAWEŁ II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1990, 15: AAS 82 (1990) 156; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 12 bis/1989, s. 22.
Katechizm Kościoła Katolickiego, 357
Przesłanie do niepełnosprawnych, Modlitwa Anioł Pański w katedrze w Osnabrück (16 listopada 1980): Insegnamenti 3/2 (1980), 1232: JAN PAWEŁ II,Nauczanie papieskie, III, 2 Poznań-Warszawa 1986, s. 634.
BENEDYKT XVI, Homilia podczas Mszy św. z okazji inauguracji pontyfikatu (24 kwietnia 2005): AAS 97 (2005), 711;L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 6/2005, s. 12.
Życiorys większy św. Franciszka, VIII, 1: FF 1134; por.: Źródła…, s. 899.
Katechizm Kościoła Katolickiego, 2416
KONFERENCJA EPISKOPATU NIEMIEC, Zukunft der Schöpfung – Zukunft der Menschheit. Erklärung der Deutschen Bischofskonferenz zu Fragen der Umwelt und der Energieversorgung,Bonn, (1980), II, 2.
Katechizm Kościoła Katolickiego, 339
Homilie na Hexameron, 1, 2, 10: PG 29, 9.
Boska komedia, Raj, Pieśń XXXIII, 145, przekł. E. Porębowicz.
BENEDYKT XVI, Katecheza (9 listopada 2005): Insegnamenti 1 (2005), 768; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 3/2006, s. 39.
Tenże, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 51: AAS 101 (2009), 687.
JAN PAWEŁ II, Katecheza (24 kwietnia 1991): Insegnamenti XIV/1 (1991), 856; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 4/1991, s. 49.
Katechizm wyjaśnia, że Bóg chciał stworzyć świat „w drodze” do jego ostatecznej doskonałości, a to zakłada obecność fizycznej niedoskonałości i zła: por. Katechizm Kościoła Katolickiego, 310.
Por. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. Gaudium et spes, 36.
TOMASZ Z AKWINU, Summa Theologiae I, q. 104, art. 1, ad 4.
Tenże, Komentarz do fizyki Arystotelesa, Księga II, wykład 14.
W tej kwestii trzeba wspomnieć wkład P. Teilharda de Chardin; por. PAWEŁ VI, Przemówienie do pracowników zakładu farmaceutycznego I.C.A.R. (24 lutego 1966): Insegnamenti 4 (1966). 992–993; JAN PAWEŁ II, List do George'a V. Coyne'a S.J. (1 czerwca 1988): Insegnamenti 11/2 (1988), 1715; BENEDYKT XVI, Homilia podczas nieszporów w Aoście (24 lipca 2009):Insegnamenti 5/2 (2009), 60.
JAN PAWEŁ II, Katecheza (30 stycznia 2002): 6: Insegnamenti 25/1 (2002), 140; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 6/2002, s. 33.
KONFERENCJA EPISKOPATU KATOLICKIEGO KANADY, KOMISJA SPRAW SPOŁECZNYCH: List pasterski „You love all that exists… All things are yours, God, love of life” (4 października 2003), 1.
KONFERENCJA EPISKOPATU KATOLICKIEGO JAPONII: Reverence for Life. A Message for the Twenty-First Century (1 stycznia 2001), 89.
JAN PAWEŁ II, Katecheza (26 stycznia 2000): Insegnamenti 23/1 (2000), 123: L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 3/2000, s. 50.
Tenże, Katecheza (2 sierpnia 2000): Insegnamenti 23/2 (2000), 112: L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 1/2001, s. 37.
PAUL RICOEUR, Philosophie de la volonté. 2. Finitude et Culpabilité, Paris 2009, 216.
Summa Theologiae I, q. 47, art. 1.
Tamże.
Por. tamże, art. 2, ad. 1; art. 3.
Katechizm Kościoła Katolickiego, 340
Cantico delle creature, FF, 263; tłum.: R. BRANDSTAETTER, Księga modlitw, Wydawnictwo M, Kraków 2010.
Por. KONFERENCJA EPISKOPATU BRAZYLII, AIgreja e a questão ecológica, 1992, 53-54.
Enc. Sollicitudo rei socialis (30 grudnia 1987), 33: AAS 80 (1988), 557.
Przemówienie podczas spotkania z Indianami w Cuilapán (29 stycznia 1979): AAS 71 (1979), 209; JAN PAWEŁ II, Nauczanie papieskie, II-1, Poznań 1990, s. 98.
Homilia podczas Mszy św. do pracujących na roli, Recife, Brazylia (7 lipca 1980): AAS 72 (1980), 926; Jan Paweł II,Nauczanie papieskie, III, 2, Poznań-Warszawa 1986, s. 97.
Por. Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1990, 8: AAS 82 (1990), 152.
KONFERENCJA EPISKOPATU PARAGWAJU,List apostolskiSobre el campesino paraguayo y la tierra (12 czerwca 1983), 2,4,d.
KONFERENCJA EPISKOPATU NOWEJ ZELANDII: Statement on Environmental Issues, Wellington (1 września 2006).
ROMANO GUARDINI, Das Ende der Neuzeit, 63 (Koniec czasów nowożytnych, s. 53).
JAN PAWEŁ II, Enc. Centesimus annus (1 maja 1991), 38: AAS 83 (1991), 841.
Por. Deklaracja Love for Creation. An Asian Response to the Ecological Crisis, Kolokwium pod patronatem Federacji Konferencji Episkopatów Azji (Tagatay, 31 stycznia – 5 lutego 1993), 3.3.2.
JAN PAWEŁ II, Enc. Centesimus annus (1 maja 1991), 37: AAS 83 (1991), 840.
BENEDYKT XVI, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju w 2010 roku, 2: AAS 102 (2010), 41; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 1/2010, s. 4.
Tenże, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 28: AAS 101 (2009), 663.
„Ut annis scilicet consolidetur, dilatetur tempore, sublimetur aetate” [aby wiara umacniała się z latami, rozszerzała z czasem, podnosiła z wiekiem]: Por. ŚW. WINCENTY Z LERYNU, Commonitorio primo, cap. 23: PL 50, 668.
N. 80: AAS 105 (2013), 1053.
SOBÓR WAT. II, Konst. duszpast. Gaudium et spes, 63.
Por. JAN PAWEŁ II, Enc. Centesimus annus (1 maja 1991), 37: AAS 83 (1991), 840.
PAWEŁ VI, Enc. Populorum progressio (26 marca 1967), 34: AAS 59 (1967), 274.
BENEDYKT XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 32: AAS 101 (2009), 666.
Tamże.
Tamże.
Katechizm Kościoła Katolickiego, 2417.
Tamże, 2418
Tamże, 2415
JAN PAWEŁ II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju1990, 6: AAS 82 (1990) 150; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 12 bis/1989, s. 21.
Tenże, Przemówienie do Papieskiej Akademii Nauk (3 października 1981), 3: Insegnamenti IV, 2 (1981), 333.
Tenże, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju1990, 7: AAS 82 (1990) 151; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 12 bis/1989, s. 21.
Tenże, Przemówienie do uczestników 35 Zjazdu Światowego Towarzystwa Lekarskiego (29 października 1983), 6: AAS 76 (1984) 394; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 4 (1983), s. 22.
KONFERENCJA EPISKOPATU ARGENTYNY, KOMISJA DS. DUSZPASTERSTWA SPOŁECZNEGO, Una tierra para todos (czerwiec 2005), 19.
Deklaracja z Rio o środowisku i rozwoju, Río de Janeiro (14 czerwca 1992), Zasada 4.
BENEDYKT XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 51: AAS 101 (2009), 687.
Niektórzy autorzy ukazali wartości, jakimi zazwyczaj żyje się na przykład w „villas”, slumsach czy fawelach Ameryki Łacińskiej: Por. JUAN CARLOS SCANNONE S.J., «La irrupción del pobre y la lógica de la gratitud», w: Juan Carlos Scannone y Marcelo Perine(edd.), Irrupción del pobre y quehacer filosófico. Hacia una nueva racionalidad, Buenos Aires 1993, 225-230.
PAPIESKA RADA „IUSTITIA ET PAX”, Kompendium nauki społecznej Kościoła, 482.
PAPIESKA RADA „IUSTITIA ET PAX”, Kompendium nauki społecznej Kościoła, 469.
Deklaracja z Rio o środowisku i rozwoju, Río de Janeiro (14 czerwca 1992), Zasada 15.
Por. KONFERENCJA EPISKOPATU MEKSYKU, KOMISJA DS. DUSZPASTERSTWA SPOŁECZNEGO, Jesucristo, vida y esperanza de los indígenas y campesinos (15 stycznia 2008).
PAPIESKA RADA „IUSTITIA ET PAX”, Kompendium nauki społecznej Kościoła, 470.
Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 2010, 9: AAS 102 (2010), 46; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 1/2010, s. 6.
Tamże.
Tamże, 5.
BENEDYKT XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 50: AAS 101 (2009), 686.
Por. Enc. Lumen fidei (29 czerwca 2013), 34: AAS 105 (2013), 577: «Światłu wiary, ze względu na to, że jest ono związane z prawdą miłości, nie jest obcy świat materialny, ponieważ miłość przeżywa się zawsze w ciele i duszy; światło wiary jest światłem wcielonym, mającym źródło w świetlanym życiu Jezusa. Oświeca ono również materię, ufa w jej ład, wie, że w niej otwiera się coraz szersza droga harmonii i zrozumienia. Tym samym wiara wywiera dobroczynny wpływ na spojrzenie nauki: zaprasza ona uczonego, by pozostał otwarty na rzeczywistość z całym jej niewyczerpanym bogactwem. Wiara pobudza zmysł krytyczny, ponieważ nie pozwala, by badania zadowalały się swymi formułami, i pomaga im zrozumieć, że natura jest zawsze większa. Zachęcając do zdumienia wobec tajemnicy stworzenia, wiara poszerza horyzonty rozumu, by lepiej oświecić świat odsłaniający się przed badaniami naukowymi».
BENEDYKT XVI, Enc. Caritas in veritate (29 czerwca 2009), 2: AAS 101 (2009), 642.
PAWEŁ VI, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1977, AAS 68 (1976), 709.
PAPIESKA RADA „IUSTITIA ET PAX”, Kompendium nauki społecznej Kościoła, 582.
Mistrz duchowości Ali Al-Khawwas na podstawie własnego doświadczenia podkreślił konieczność nieoddzielania zbytnio stworzeń świata od doświadczenia Boga w głębi naszych serc. Pisał: «Nie trzeba szkodliwie krytykować tych, którzy poszukują ekstazy w muzyce lub poezji. Każdy dźwięk czy poruszenie tego świata zawiera subtelną tajemnicę. Osobom wtajemniczonym udaje się uchwycić to, co mówi wiejący wiatr, pochylające się drzewa, płynąca woda, brzęczące muchy, skrzypiące drzwi, śpiew ptaków, dźwięk strun lub fletów, westchnienie chorych, jęki cierpiących…» (EVA DE VITRAY-MEYEROVITCH, Antologie du soufisme, Paris 1978, 200).
II Sent., 23, 2, 3.
Pieśń duchowa, XIV, 5.
Tamże.
Tamże, XIV, 6-7.
JAN PAWEŁ II, List ap. Orientale lumen (2 maja 1995), 11: AAS 87 (1995), 757.
Tamże.
Tenże, Enc. Ecclesia de Eucharistia (17 kwietnia 2003), 8: AAS 95 (2003), 438.
BENEDYKT XVI, Homilia w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (15 czerwca 2006), L'Osservatore Roman, wyd. polskie, n. 9–10/2006, s. 40.
Por. Katechizm Kościoła Katolickiego, 2175.
JAN PAWEŁ II, Katecheza (2 sierpnia 2000) ), 4: Insegnamenti 23/2 (2000), 112; L’Osservatore Romano, wyd. polskie, n. 1/2001, s 37.
Quaest. disp. de Myst. Trinitatis, 1, 2, concl.
Por. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Summa Theologiae I, q. 11, art. 3; q. 21, art. 1, ad 3; q. 47, art. 3.