Nie będzie aresztowań na lata?

Za skierowaniem projektu do Sejmu było 92 senatorów, nikt nie głosował przeciw i nikt nie wstrzymał się od głosu.

Senatorowie wcześniej przyjęli dwie poprawki zgłoszone podczas środowej debaty. Jedna z nich dotyczy zmiany tytułu ustawy, natomiast druga przewiduje, że "tymczasowo aresztowany ma prawo do porozumiewania się z obrońcą lub pełnomocnikiem będącym adwokatem albo radcą prawnym podczas nieobecności innych osób oraz korespondencyjnie".

Senacki projekt nowelizacji kodeksu postępowania karnego dostosowuje prawo do trzech ważnych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. TK orzekł m.in., że niekonstytucyjne są przepisy w zakresie, w jakim nie określają jednoznacznie przesłanek przedłużenia tymczasowego aresztowania po wydaniu pierwszego (nieprawomocnego) wyroku przez sąd pierwszej instancji. Ponadto za niezgody z konstytucją TK uznał przepis dot. braku określenia maksymalnego okresu, jaki trwać może tymczasowe aresztowanie w postępowaniu karnym.

Projekt noweli zakłada, że każdorazowe przedłużenie aresztu tymczasowego może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w art. 258 par. 1 lub 3 kpk, na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy. Chodzi m.in. o uzasadnioną obawę ucieczki, obawę nakłaniania do składania fałszywych zeznań lub obawę popełnienia przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu.

Ponadto określono, że o przedłużeniu tymczasowego aresztowania na więcej niż 5 lat może zdecydować sąd apelacyjny na wniosek sądu, przed którym sprawa się toczy.

W projekcie wykreślono możliwość zastrzegania obecności prokuratora podczas rozmowy obrońcy z osobą tymczasowo aresztowaną. "Wraz z wejściem w życie projektowanej ustawy dokonanie tego typu zastrzeżenia nie będzie możliwe nawet na zasadzie wyjątku, czyli - jak przewiduje dziś przepis - w owym +szczególnie uzasadnionym wypadku+" - zaznaczają projektodawcy. Prokurator utraci także możliwość zarządzenia kontroli korespondencji podejrzanego z obrońcą.

Podkreślono, że wprowadzenie nowych kryteriów może wpłynąć także na przyspieszenie postępowań karnych. "Bardziej rygorystyczne przesłanki oraz ograniczenie czasowe mogą bowiem mobilizować sądy do szybszego rozpoznania sprawy" - zaznaczono.

W wyroku z 20 listopada ub. roku TK stwierdził m.in., że z wykonywaniem tymczasowego aresztowania związane są określone rygory, wynikające z natury tego środka zabezpieczającego (np. ograniczenia kontaktu ze światem zewnętrznym). Dotykają one jednak osobę, względem której nadal obowiązuje domniemanie niewinności. Ich stosowanie przez długi, nieprzewidywalny dla oskarżonego okres, staje się z czasem nieproporcjonalne i urasta do poziomu nieludzkiego traktowania.