Prawo kanoniczne a prawdy wiary
Do ogłoszonego przez siebie Roku Wiary nawiązał Papież, spotykając się z Rotą Rzymską. Na tradycyjnej dorocznej audiencji dla tego trybunału Stolicy Apostolskiej wskazał tym razem na konieczność uwzględniania wiary Kościoła w interpretacji jego prawa. Przypomniał, że w prawdach wiary prawo kanoniczne ma swój fundament i sens.
„W ostatnich czasach pewne prądy myślowe przestrzegały przed przesadnym przywiązaniem do praw Kościoła, począwszy od Kodeksów, uważając to za przejaw legalizmu – stwierdził Papież. – W konsekwencji zaproponowano metody hermeneutyczne pozwalające na podejście bardziej zgodne z podstawami teologicznymi i również duszpasterskimi celami normy kanonicznej. Metody te miałyby prowadzić do jurydycznej kreatywności, w której dana sytuacja byłaby czynnikiem decydującym w ustalaniu autentycznego znaczenia przepisu prawnego w konkretnym przypadku. Należy od razu zaznaczyć, że to ujęcie wcale nie przezwycięża pozytywizmu, jakiemu chciałoby się przeciwstawić. Ogranicza się ono do zastąpienia go innym pozytywizmem, w którym ludzka interpretacja przejmuje główną rolę w ustalaniu tego, co prawne. Nie szuka się tu obiektywnego sensu prawa, który zdany jest na względy pretendujące, by być teologiczne i pastoralne, ale ostatecznie narażony jest na dowolność”.
Benedykt XVI zwrócił uwagę, że takie podejście zagraża pozbawieniem hermeneutyki prawa jej sensu. Nie dąży się już wtedy do zrozumienia normy prawnej, skoro można ją dostosować do jakiegokolwiek rozwiązania, nawet przeciwnego literze prawa. Ojciec Święty wskazał drogę, jaka jest tu właściwa.
„Istnieje inna metoda, w której odpowiednie rozumienie prawa kanonicznego otwiera drogę interpretacji włączającej się w poszukiwanie prawdy o prawie i sprawiedliwości w Kościele – powiedział Papież. – Jak mówiłem w parlamencie mojego kraju w Berlinie, autentyczne prawo jest nieodłączne od sprawiedliwości. Zasada ta dotyczy oczywiście również prawa kanonicznego. Nie może ono być zamknięte w systemie normatywnym czysto ludzkim. Trzeba je łączyć ze sprawiedliwym porządkiem Kościoła, w którym obowiązuje prawo wyższe”.
Chodzi tu – wyjaśnił Papież – o prawo naturalne i o pozytywne prawo Boże. Każda norma, by była racjonalna i rzeczywiście prawna, musi być z nimi zgodna. Benedykt XVI podkreślił, że interpretacji prawa kanonicznego należy dokonywać zawsze w Kościele. Również w kwestiach dyscyplinarnych trzeba sentire cum Ecclesia – „czuć z Kościołem” – ze względu na podstawy doktrynalne, które zawsze są obecne w jego normach prawnych.
