Wenecki święty

Święty Marek zawsze cieszył się ogromnym kultem w Wenecji – ojczyźnie wielkich malarzy. Władze miasta, bogaci wenecjanie i tzw. scuole – bractwa, prowadzące m.in. działalność charytatywną, często zamawiały u miejscowych artystów portrety świętego patrona, którego relikwie przywieziono do Wenecji w IX wieku. W 1504 r. Scuola Grande di San Marco zamówiła u Gentile Belliniego cykl siedmiu malowideł, przed-stawiających sceny z życia św. Marka. Miały one zdobić reprezentacyjną Salę Zebrań Scuoli. Gentile Bellini zmarł w 1507 r. i nie dokończył obrazu „Kazanie św. Marka w Aleksandrii”. Zrobił to jego brat Giovanni.

O działalności Marka w Aleksandrii, mieście założonym przez Aleksandra Wielkiego na egipskim wybrzeżu, wiadomo bardzo niewiele. Istnieje jednak tradycja, przypisująca Ewangeliście utworzenie tam pierwszej gminy chrześcijańskiej. Marek miał być też pierwszym biskupem Aleksandrii.

Aleksandria była w okresie hellenistycznym najwspanialszym miastem świata. Dumni ze swej ojczyzny wenecjanie w średniowieczu i na początku epoki nowożytnej chętnie porównywali oba miasta. Zapewne dlatego przedstawiony na obrazie plac św. Eufemii w Aleksandrii bardzo przypomina plac św. Marka w Wenecji. Wprawdzie kazania świętego słucha grupa orientalnych patriarchów w białych strojach, wielu dostojników ma na głowach tureckie turbany, a w sąsiedztwie przedstawionego w tle kościoła wśród minaretów i obelisków przechadzają się żyrafa oraz wielbłąd, ale sama świątynia jest dość podobna do weneckiej bazyliki.

W tłumie osób słuchających kazania św. Marka bracia Bellini namalowali wielu zamożnych weneckich obywateli, a także swoje podobizny. Na pierwszym planie z lewej strony, blisko podium, w czerwonej szacie stoi Gentile, a symetrycznie po prawej stronie w złotej szacie – Giovanni.