Ból matki

Rafael zasłynął przede wszystkim jako niezrównany „malarz Madonn”. Najświętsza Maryja Panna znajduje się również, wraz z Jezusem, w centrum obrazu „Upadek w drodze na Kalwarię”.

Artysta oparł się na pismach apokryficznych (czyli opowiadających o życiu Jezusa, lecz nieuznanych przez Kościół za natchnione), według których Matka Boża miała zasłabnąć, gdy Jej Syn upadał pod ciężarem krzyża. Tę właśnie chwilę widzimy na obrazie. Krzyż pomaga nieść Szymon Cyrenejczyk, a Madonna wyciąga ręce w stronę Syna, jakby chciała Go podtrzymać. Rafael przedstawia Ją pełną bólu, ale jednak spokojną. Ma to sugerować wiarę Matki Bożej w późniejsze zmartwychwstanie Chrystusa.

Obraz zaludniony jest kilkunastoma postaciami, ale mimo to nie ma wrażenia chaosu. Mistrzowska kompozycja Rafaela sprawia, że od razu wiadomo, co jest ważne i gdzie ma się kierować oko widza.
Chrystus i Matka Boża mają szaty tego samego koloru, odróżniające się od strojów pozostałych postaci. Osoby z prawej strony obrazu kierują spojrzenia widzów do centrum.

Ważną rolę spełnia gest rzymskiego oficera na koniu, nadzorującego egzekucję. Jego ręka jest równoległa do rąk Matki Bożej. W tym samym kierunku spoglądają kobiety towarzyszące Maryi. Z kolei z lewej strony obrazu chorąży na koniu pokazuje w stronę majaczącego na horyzoncie szczytu góry, na którym widać ustawione już krzyże z dwoma złoczyńcami.