Ból Katynia

Jest tragicznym paradoksem, że trzeba było tak straszliwej ofiary, aby trwające od blisko 70 lat kłamstwo katyńskie – przypadek zupełnie bezprecedensowy w dziejach współczesnego świata – zostało ostatecznie zdemaskowane i pogrzebane. W kontekście katastrofy wszystkie światowe media powtarzały informacje o celu prezydenckiej podróży i znaczeniu, jakie zbrodnia katyńska ma dla Polaków. Publiczna telewizja „Rossija” tydzień po tym, jak film Andrzeja Wajdy „Katyń” pokazywała w kanale tematycznym, wyemitowała go powtórnie – tym razem w paśmie ogólnym, odbieranym w całej Federacji Rosyjskiej. Premier Putin wydał oświadczenie, w którym stwierdził, że za zbrodnię odpowiada Stalin, pragnący odwetu i zemsty za klęskę w 1920 r.

Tak miało być
Z przygotowanego wcześniej scenariusza wiemy, jak prezydent Kaczyński miał zamiar uczcić pamięć ofiar zbrodni katyńskiej. Pobyt miał rozpocząć na rosyjskim cmentarzu, gdzie pod prawosławnym krzyżem chciał uczestniczyć w modlitwie i złożyć hołd Rosjanom, pomordowanym tam przez NKWD w latach 30. XX w. Następnie miał przejść na Polski Cmentarz Wojenny, aby wygłosić główne przemówienie oraz uczestniczyć w Mszy św. i Apelu Poległych. Chciał przypomnieć prawdę o tym, na czyj rozkaz Polacy zostali zamordowani oraz upomnieć się o wyjaśnienie wszystkich okoliczności tej zbrodni. Prezydent miał od przedstawicieli Rodzin Katyńskich otrzymać urnę z ziemią pochodzącą z lasu, w którym mordowani byli Polacy. W ogrodzie Pałacu Prezydenckiego w tej ziemi miał zostać posadzony „Dąb Pamięci”.

Pobyt w Smoleńsku miało zakończyć spotkanie z działaczami rosyjskiego Memoriału, organizacji od lat pomagającej nam w odsłanianiu prawdy o zbrodni katyńskiej. W prezydenckim tekście, który nigdy nie został odczytany, Lech Kaczyński napisał m.in.: „Katyń stał się bolesną raną polskiej historii, ale także na długie dziesięciolecia zatruł relacje między Polakami i Rosjanami. Sprawmy, by katyńska rana mogła się wreszcie w pełni zagoić i zabliźnić. Jesteśmy już na tej drodze. My, Polacy, doceniamy działania Rosjan z ostatnich lat. Tą drogą, która zbliża nasze narody, powinniśmy iść dalej, nie zatrzymując się na niej ani nie cofając”. Niezrealizowany program prezydenckiej wizyty powinien pozostać trwałym dziedzictwem polskiej polityki w sprawie katyńskiej.