Kontroluję władzę publiczną

Andrzej Zoll: – Ma możliwość bezpłatnego zwrócenia się do konstytucyjnego organu państwa ze skargą na naruszenie jego wolności i praw przez władze publiczne. Z 60 tys. spraw, które rocznie do mnie wpływają, duży procent jest załatwiany po myśli obywatela. Jest to droga do naprawienia zła, które źle działający organ państwa obywatelowi wyrządził.

Stoi Pan na straży wolności i praw, to znaczy czego konkretnie?
– Nasza Konstytucja mówi, że przyrodzona i niezbywalna godność człowieka jest źródłem wszelkich wolności praw, a władza publiczna ma ich przestrzegać i gwarantować ich przestrzeganie. Ja kontroluję, czy władza to robi. Chodzi tu m.in. o wolność od przemocy, od stosowania tortur, wolność słowa, wyznania, zgromadzeń. Gdy mowa o prawach, chodzi m. in. o prawo do życia, do sądu, do dobrze funkcjonującej administracji, do dobrej legislacji, do niezawisłego, wolnego od nacisków wymiaru sprawiedliwości.

Rzecznik broni praw człowieka i obywatela. Czym one się różnią?
– Prawa człowieka wynikają z godności ludzkiej. Są niezależne od naszego obywatelstwa, narodowości, rasy itd. Są właściwe każdemu człowiekowi. Bronię tych praw przed naruszeniami ze strony władz Polski. Bronię więc także cudzoziemców przebywających na terenie naszego kraju. Prawa obywatelskie często wynikają z praw człowieka, ale są one ustanawiane przez władzę publiczną i są związane z obywatelstwem. Są to na przykład prawa polityczne, prawo wyborcze, prawo bycia wybieranym...

Jakie jest największe osiągnięcie Pana kadencji?
– Rzecznik ma obowiązek współdziałania z organizacjami obywatelskimi i wspierania ich. Myślę, że na tym polu dużo udało się osiągnąć, zwłaszcza w dziedzinie aktywizacji obywateli...

A największe niepowodzenie?
– Nie udało się pokonać bezrobocia, nędzy, w której żyje wielu ludzi. Trudno oczekiwać, że rzecznik sam może to zrobić, ale moje działania w tej kwestii były często biciem głową o ścianę.

* Prof. Andrzej Zoll jest Rzecznikiem Praw Obywatelskich