Instrukcja obsługi dodatku

Profilaktyka nie może stanowić alibi dla niezdrowego trybu życia (szerzej pisze o tym dr n. med. Krystyna Lesiak w artykule na sąsiedniej stronie). Według tzw. Karty Ottawskiej (dokumentu końcowego Międzynarodowej Konferencji Promocji Zdrowia w Ottawie w roku 1986), nasze zdrowie w 70 proc. zależy od nas samych i od środowiska, w którym żyjemy, w 20 proc. od genów, które przekazali nam rodzice, i w 10 proc. od stanu opieki zdrowotnej. Zaskakujące proporcje. Przecież często mówi się, że to zły stan polskiej służby zdrowia jest powodem nie najlepszego – w porównaniu z innymi krajami europejskimi – stanu zdrowia statystycznego Polaka. U nas częściej niż w pozostałych krajach Unii Europejskiej umiera się na nowotwory, częściej na choroby serca. Nawet małe dzieci w Polsce znacznie częściej niż gdzie indziej mają problemy stomatologiczne (w krajach skandynawskich próchnica praktycznie nie istnieje) i wady postawy. To jednak nie zawsze wina służby zdrowia czy lekarzy rodzinnych, którzy w porę nie zauważają problemu. To w przeważającej większości przypadków zaniedbania, lenistwo i brak świadomości nas samych.

Zdrowy tryb czy styl życia to tzw. profilaktyka wczesna. Dodatek, który znajdą Państwo w numerze, to swego rodzaju przewodnik po profilaktyce. Chcieliśmy pokazać, jak zapobiegać konkretnym chorobom przez regularne konsultacje lekarskie. Nie w momencie, gdy pojawią się pierwsze nieprawidłowości (np. bolący ząb), tylko wtedy, gdy wszystko wydaje się być w porządku. Dziesięciu specjalistom, konsultantom zadaliśmy to samo pytanie: „Jakie Pani/Pana zdaniem, w ramach profilaktyki, powinny być wykonywane badania medyczne?”. Odpowiedzi pokazaliśmy w dodatku. Nie wszystkie szczegóły udało nam się tam zmieścić. Czasami sami podejmowaliśmy decyzję w sytuacjach spornych. Nie chodziło nam o to – co oczywiste – by stworzyć kompendium profilaktyki zdrowotnej. Chcieliśmy tylko (aż) pokazać, na co, w zależności od płci i wieku, powinno zwracać się uwagę. Proszę naszego dodatku nie traktować jak wyroczni. To raczej wskazówki i przypomnienia. W razie wątpliwości proszę konsultować się ze swoim lekarzem rodzinnym.

Jak z dodatku korzystać? Po prawej stronie grafiki (zarówno tej żeńskiej, jak i męskiej) wypisaliśmy kolorowym drukiem dziedziny medycyny i podstawowe powody, dla których powinniśmy zwrócić na nie uwagę. Na przykład stomatolog, u którego trzeba robić badania kontrolne zębów, czy kardiolog, który powinien wykonać zapis naszego EKG. Każdemu specjaliście przypisaliśmy intuicyjną ilustrację, ikonkę. Tę samą, która znajduje się w kolorowej dolnej części dodatku. U samego dołu strony znajduje się skala wiekowa. To na niej odczytujemy swój wiek i… palcem „wędrujemy” ku górze. Przykład: Jakie badania profilaktyczne powinna robić 40-letnia kobieta? U dołu strony szukamy 40. roku życia. Pierwszą specjalnością (licząc od dołu kolorowego wykresu) jest ginekologia. W tym wieku kobiety co 2–3 lata powinny robić badanie cytologiczne, a w 7.–8. dniu cyklu powinny same badać sobie piersi. Kolejną specjalnością jest kardiologia. 40-letnia kobieta, o ile nie ma wskazań zdrowotnych, nie musi konsultować się kardiologicznie. Przynajmniej raz w roku powinna się jednak wybrać na kontrolę stomatologiczną. Wizyta profilaktyczna u okulisty jest niepotrzebna, za to może już zrobić sobie pierwsze badanie poziomu cholesterolu we krwi.

Rzut oka na drugą stronę wkładki (tam gdzie znajduje się grafika dotycząca profilaktyki mężczyzn) daje informację, że 40-letni mężczyzna powinien dodatkowo myśleć o swoim sercu (szczególnie jeżeli jest palaczem).