Przyszłość należy do Bożej muzyki

Pierwsza ze scen, która wbija się w pamięć, to obraz pokuty, którą odbywa kapitan Mendoza (w tej roli De Niro). Łowca indiańskich niewolników zabija własnego brata z zazdrości o kobietę. Po tej zbrodni nie potrafi wrócić do dawnego życia. Lekarstwem okazuje się pokuta, do której przekonał go jezuita o. Gabriel. Między dwoma facetami odbywa się twarda męska rozmowa, żadnych czułości, pobożnego lania wody, psychologizowania. „Miałeś odwagę grzeszyć, miej odwagę pokutować” – mówi Mendozie jezuita. Stara dobra szkoła. Zastanawiam się, który ksiądz ma dziś jeszcze odwagę powiedzieć prosto w oczy tę prawdę grzesznikowi. Mendoza podejmuje wyzwanie, wspinając się wzdłuż wodospadu do kraju zamieszkanego przez Indian, których wcześniej porywał do niewoli. Wlecze za sobą siatkę z ciężką, stalową zbroją. Ten znak pokory jest koniecznym lekarstwem. Pokuta jest ważnym elementem Bożej pedagogii. Przez wieki była ważnym elementem pedagogii Kościoła. Co dziś się stało z pokutą? Dlaczego nie potrafimy już dziś w Kościele nakładać pokuty, która wszak służy grzesznikowi, zarówno jego poranionej psychice, jak i wiecznemu zbawieniu? Ignacy Loyola zalecał, by podejmując praktyki pokutne, nie popadać ani w zbytnią surowość wobec siebie, ani w folgowanie sobie. A więc złoty środek. Kiedy jeden z młodszych jezuitów, litując się nad Mendozą, odcina sznur, którym ciągnie on swój pokutny wór, ten wraca po niego i zaczyna wspinać się od nowa. Istnieje taki rodzaj współczucia, który może okazać się fałszywy, nie służy dobru. Restytucja, pragnienie zadośćuczynienia Bogu i ludziom, to odruch zdrowego sumienia, którego nie należy zagłuszać, ale rozwijać.