Bez debetu

Dawniej treścią takich pism były umowy handlowe, a zwłaszcza zobowiązania finansowe, najczęściej zawierające dokładny zapis należności do spłacenia. Od greckiego wyrazu wywodzi się słowo „cyrograf”. Wywołuje ono negatywne skojarzenia. Tytułowi bohaterzy romantycznych utworów (Faust w arcydziele Goethego, Pan Twardowski w balladzie Mickiewicza) zawierają umowy z diabłem w formie cyrografu. Wyraz jest użyty przez św. Pawła w starożytnym znaczeniu. W judaizmie czasów Nowego Testamentu oznaczał nie tylko zestawienie długów w sensie grzechów, ale także zapis zasług wynikających z dobrych uczynków. W Apokalipsie Sofoniasza – znajdującej się poza zbiorem ksiąg natchnionych Pisma Świętego, ale powstałej jeszcze przed Nowym Testamentem – anioł Pana, odpowiadając adresatowi nadprzyrodzonych wizji na pytanie o rolę ukazanych mu duchów, posługuje się tym wyrazem, oddawanym w cytowanym fragmencie przez rzeczownik „rękopis”: „To są aniołowie Pana Wszechmogącego, oni spisują czyny, wszystkie dobre na swym rękopisie, kiedy oni siedzą w bramie niebios. Ja zaś wziąłem rękopisy z ich rąk i przyniosłem je przed Pana Wszechmogącego; On zapisał ich imiona w Księdze Żyjących. Również aniołowie Oskarżyciela, który jest na ziemi – oni też spisują na rękopisach wszystkie grzechy ludzi. Oni też zasiadają w bramie niebios. Opowiadają Oskarżycielowi, a on wpisuje ich do swego rękopisu, tak żeby mógł ich oskarżyć, kiedy już zejdą z tego świata”. Apostoł nie wzmiankuje w czytaniu o wykazie dobrych uczynków. Brak odniesienia do zasług zgadza się z centralną treścią głoszonej przez niego Ewangelii o usprawiedliwieniu wyłącznie z wiary, a nie z uczynków. W Liście do Rzymian przypominał: „z uczynków Prawa żaden człowiek nie może dostąpić usprawiedliwienia w Jego oczach. Przez Prawo bowiem jest tylko większa znajomość grzechu” (3,20). Przed Bogiem nie stają dobrzy i upadli aniołowie, mierzący życie ludzi zgodnością z prawem przekazanym przez Mojżesza. Przed Ojcem w niebie wstawia się za nami Chrystus, którego krew na krzyżu wymazuje zapisy naszych win.