Sejmowa Komisja Sprawiedliwości zaopiniowała wnioski ws. powołania na członków Kolegium IPN

Sejmowa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka podczas czwartkowego posiedzenia zajęła się zaopiniowaniem wniosków w sprawie powołania na członków Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Po zaprezentowaniu komisji sylwetek kandydatów, posłowie zadawali im pytania. Najwięcej skierowano ich do Krzysztofa Wyszkowskiego, którego pytano m.in. o jego wpis na Twitterze z 2021 r., w którym napisał, że powstańcy warszawscy, którzy wzięli udział w manifestacji poparcia dla obecności Polski w UE, "stają po stronie Dirlewangera". Oskar Dirlewanger to niemiecki zbrodniarz wojenny, dowódca specjalnej jednostki SS, złożonej przede wszystkim z kryminalistów, która m.in. w czasie tłumienia Powstania Warszawskiego w pierwszych dniach sierpnia 1944 r. uczestniczyła w wymordowaniu na Woli kilkudziesięciu tysięcy ludzi.

Wyszkowski w odpowiedzi podkreślił, że podczas pisania tego wpisu jechał pociągiem i prawdopodobnie w związku z błędnym naciśnięciem klawisza "część wpisu uciekła". "Ale w oczywisty sposób, nawet w tym co zostało z tego wpisu, nie ma porównania pani Traczyk-Stawskiej (uczestniczki powstania-PAP) do Dirlewangera (...) Obecnie Polska jako państwo jest poddawana różnego typu naciskom ze strony Niemiec i chodziło o to, że działalność taka jak pani Traczyk, ta pozarządowa czy nawet antyrządowa, zmierzająca do porozumiewania się z Niemcami ponad interesami państwa polskiego może doprowadzić do powtórzenia historii w tym sensie, że Niemcy mogą znowu powtórzyć takie zachowanie, którego przykładem był Dirlewanger" - mówił.

"Mam nadzieję, że wyjaśniłem państwu, na czym polegał błąd tego wpisu, za który przeprosiłem i jak rozumiem, pani Traczyk przyjęła te przeprosiny, bo później z jej strony żadnych nie otrzymałem uwag" - dodał Wyszkowski zaznaczając także m.in. w odpowiedzi na inne z pytań, że obecnie nie czuje się politykiem i nie należy do żadnej partii.

Prof. Mieczysław Ryba, odnosząc się m.in. do zarzutów o brak bezstronności, podkreślił, że nigdy nie był kandydatem na posła, senatora, ani europosła i nie jest członkiem żadnej partii. "A nawet gdybym był, to jest prawo obywatelskie. Każdy ma prawo do poglądów politycznych" - mówił dodając, że zajmuje się też współczesną historią polityki dlatego wypowiada się jako ekspert w mediach.

O sprawę wpisu Wyszkowskiego na temat uczestniczek powstania pytany był także prof. Tadeusz Wolsza, obecny szef Kolegium IPN. Jak wyjaśnił, kiedy do gremium dotarła informacja o wpisie zwrócili się do Wyszkowskiego z prośbą, by "przeprosił te panie w przestrzeni internetu". "Wówczas przekazał nam informację, że już to uczynił i uznaliśmy, że to kończy sprawę" - powiedział prof. Wolsza.

Posłowie w głosowaniach pozytywnie zaopiniowali przedstawione kandydatury na członków Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Posłem-sprawozdawcą została Anna Milczanowska (PiS).

Wśród pozytywnie zaopiniowanych wniosków był ten dotyczący historyka prof. Jana Drausa. Urodził się on 25 marca 1952 r. w Kolbuszowej. Studiował historię w Uniwersytecie Jagiellońskim (1971-1976), gdzie w 1980 r. uzyskał doktorat. Habilitował się w 1994 r. w Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, zaś tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych uzyskał w 2000 r.

Wykładał w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie, Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, Wyższej Szkole Filozoficzno-Pedagogicznej "Ignatianum" w Krakowie (obecnie Akademia "Ignatianum"), a od 2001 r. na Uniwersytecie Rzeszowskim. W latach 2001-2012 pełnił funkcję rektora w Państwowej Wyższej Szkole Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu. Był także redaktorem naczelnym "Studiów Rzeszowskich" (1995-2003), członkiem Rady Naukowej Instytutu Historii Nauki PAN (1999-2006) oraz redaktorem naczelnym "Encyklopedii Rzeszowa" (1991, 2011). Prof. Draus jest autorem ponad 350 publikacji naukowych z zakresu historii najnowszej, dziejów emigracji oraz historii nauki i wychowania.

W latach 1976-1980 był działaczem opozycji demokratycznej, a od 1980 r. NSZZ "Solidarność". Był przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ "S" przy WSP w Rzeszowie(1980-1981) i współpracownikiem podziemnej Regionalnej Komisji Wykonawczej NSZZ "Solidarność" w Rzeszowie (1982-1989). Był także członkiem Diecezjalnej Rady Kultury (1988-1992) oraz założycielem Komitetu Obywatelskiego w Rzeszowie (1989).

Prof. Draus był także redaktorem naczelnym Kwartalnika Społecznego "Ultimatum" (1988-1989) i tygodnika "SAN" (1989-1990) oraz dyrektorem i redaktorem naczelnym Polskiego Radia i Telewizji w Rzeszowie (1990-1993) oraz wiceprezesem Radia Rzeszów (1994-1998). W latach 1991-1993 był senatorem RP II kadencji oraz wiceprzewodniczącym Delegacji Polski w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy w Strasburgu. Członek Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.

W latach 1990-1999 był przewodniczącym Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie i członkiem Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie. Po powołaniu Instytutu Pamięci Narodowej, został członkiem Kolegium IPN I kadencji (1999-2006). Tę funkcję w Kolegium IPN sprawował także w II (2007-2011) oraz w III kadencji (2016-2023), pełniąc rotacyjne funkcje wiceprzewodniczącego (2007-2008) i przewodniczącego (2016-2018).

Pozytywnie zaopiniowany został również wniosek dot. historyka prof. Mieczysława Ryby. Badacz urodził się 14 stycznia 1969 r. w Bieczu na Podkarpaciu. W 1989 r. został przyjęty na Wydział Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Podczas studiów uczestniczył w kółkach samokształceniowych, a także był czynnie zaangażowany w życie społeczne uczelni. Przez rok był prezesem Akademickiego Klubu Myśli Społeczno-Politycznej "Vade Mecum", przez kilka lat współredagował kwartalnik "Vade Mecum". W 1994 r. obronił pracę magisterską. W roku akademickim 1995/96 rozpoczął zajęcia jako asystent-stypendysta w I Katedrze Historii Nowożytnej KUL. Pracę obronił w 1998 r. W międzyczasie wiele publikował.

Obecnie prof. Ryba pracuje jako pracownik naukowy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, a także jako wykładowca Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu. Jest prezesem Klubu Inteligencji Katolickiej im. prof. Czesława Strzeszewskiego w Lublinie. Wiele lat był radnym miasta Lublina. W latach 2010-2018 zajmował stanowisko wiceprzewodniczącego Rady Miasta Lublin, a obecnie jest wiceprzewodniczącym Sejmiku Województwa Lubelskiego.

W latach 2007-2011 był członkiem Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej. Jest redaktorem naczelnym "Zeszytów Społecznych KIK", publicystą politycznym i historycznym. Od lat utrzymuje kontakty zawodowe z Instytutem Edukacji Narodowej. Prof. Ryba jest także autorem licznych publikacji naukowych i popularno-naukowych. Jest zaangażowany w różnorodne inicjatywy społeczne, samorządowe i państwowe. Jest także zaangażowany w prace Rady Programowej Samorządowego Kongresu Gospodarczego Forum Regionów Trójmorza, jest członkiem Rady Muzeum "Pamięć i Tożsamość" im. św. Jana Pawła II w Toruniu, a od czerwca 2020 r. członkiem Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. 27 stycznia 2022 r. Sejm RP powołał go na członka Kolegium IPN.

Komisja pozytywnie zaopiniowała także wniosek dot. Krzysztofa Wyszkowskiego - polityka, publicysty, działacza antykomunistycznego w PRL, doradcy premierów Jana Krzysztofa Bieleckiego i Jana Olszewskiego, a od 2016 r. członka Kolegium IPN.

Wyszkowski urodził się 10 listopada 1947 r. w Mrągowie. Przed ukończeniem 16. roku życia podjął pracę jako robotnik fizyczny w Miejskim Przedsiębiorstwie Budownictwa Miejskiego w Olsztynie, później był operatorem spychacza, konwojentem, ajentem stacji benzynowej i pracownikiem Olsztyńskich Zakładów Samochodowych. W 1974 r. wymógł na kierownictwie OZOS odmowę wpisania do komunistycznych związków zawodowych. Był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa od 1975 r., jako "figurant" Sprawy Operacyjnego Rozpracowania kryptonim "Kanał".

Od 1977 r. Wyszkowski był w środowisku Komitetu Obrony Robotników. W 1978 r. inicjator i autor "Deklaracji Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża". W 1979 r. dokonał pierwszej w najnowszej historii Polski lustracji obywatelskiej, ujawniając na łamach pisma WZZ "Robotnik Wybrzeża", że Edwin Myszk, udający antykomunistę, jest agentem SB. Od 1979 r. zajmował się wydawaniem publikacji podziemnych. W 1980 r. był uczestnikiem strajku w Stoczni Gdańskiej, gdzie stworzył oficjalne wydawnictwo strajkowe i nadał tytuł "Solidarność" biuletynowi strajkowemu. W kwietniu 1981 r. został sekretarzem redakcji "Tygodnika Solidarność".

Po wprowadzeniu stanu wojennego, został zatrzymany 13 grudnia 1981 r. w Grand Hotelu w Sopocie, następnie internowany w Strzebielinku, skąd wykorzystując przewiezienie do szpitala w sierpniu 1982 r. uciekł, pozostając w podziemiu do 22 lipca 1983 r., gdy został tymczasowo aresztowany, ale zwolniono go na mocy amnestii. Współpracował z prasą podziemną. W maju i sierpniu 1988 r. uczestniczył jako doradca Komitetów Strajkowych w strajkach w Stoczni Gdańskiej. W 1989 r. pod pretekstem funkcji dźwiękowca ekipy Video Studio Gdańsk był jedynym niezależnym obserwatorem obrad okrągłego stołu i następnie w miesięczniku "Kultura" opublikował pierwszą krytyczną relację o zmowie zawartej przez władze komunistyczne z wytypowaną przez ministra SW Kiszczaka ekipą mającą reprezentować ruch solidarnościowy.

Po objęciu kierownictwa "Tygodnika Solidarność" przez Jarosława Kaczyńskiego, został w nim kierownikiem działu politycznego. W lutym 1990 r. Wyszkowski otrzymał zgodę prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego na rezygnację z urzędu i, pomimo sporów z Lechem Wałęsą, namówił go na kandydowanie w wyborach prezydenckich. Wszedł w skład sztabu wyborczego Lecha Wałęsy i napisał mu przemówienie na temat polityki zagranicznej, w którym głównym celem było wejście Polski do NATO.

W latach 1991-1992 Wyszkowski był doradcą premierów Jana Krzysztofa Bieleckiego i Jana Olszewskiego. W maju 1992 r. na łamach dziennika "Nowy Świat" ujawnił, że ówczesny minister spraw zagranicznych Krzysztof Skubiszewski był agentem Służby Bezpieczeństwa, a następnie w wywiadzie dla Polskiej Agencji Prasowej, że w ówczesnym Sejmie zasiada ok. 60 byłych agentów SB, co spowodowało zgłoszenie uchwały zobowiązującej ministra SW do przedstawienia listy agentów w naczelnych instytucjach państwa polskiego, zaprezentowanej Sejmowi 4 czerwca 1992 r. jako tzw. "Lista Macierewicza".

W latach 90. był zatrudniony w Komisji Likwidacyjnej RSW "Prasa-Książka-Ruch", w spółce prawa handlowego "Srebrna". Zajął się działalnością publicystyczną m.in. w "Expressie Wieczornym" i "Gazecie Polskiej". W 1995 r. w wypowiedzi dla TVN ujawnił, że Lech Wałęsa był agentem SB w latach 70., co spowodowało piętnastoletni proces zakończony uniewinnieniem przez Sąd Najwyższy w 2020 r. W kwietniu 2016 r. został doradcą ds. politycznych i historycznych wojewody pomorskiego Dariusza Drelicha. W czerwcu tego samego roku został powołany przez Sejm w skład Kolegium IPN.

Pozytywnie zaopiniowany został także wniosek dot. prof. Wojciecha Polaka. Historyk urodził się 22 lutego 1962 r. w Olsztynie. W 1980 r. zaczął studia historyczne na UMK w Toruniu. W 1985 r. uzyskał stopień magistra i rozpoczął pracę w Instytucie Historii i Archiwistyki UMK w Toruniu. Pracę doktorską obronił w 1994 r. W tym samym roku został zatrudniony na stanowisku adiunkta.

W maju 2003 r. opublikował w Wydawnictwie UMK rozprawę pt. "Czas ludzi niepokornych. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy +Solidarność+ i inne ugrupowania niezależne w Toruniu i Regionie Toruńskim (13 XII 1981 - 4 VI 1989)". Stała się ona podstawą jego habilitacji. Kolokwium habilitacyjne odbyło się na Wydziale Nauk Historycznych UMK 6 stycznia 2004 r. Od listopada 2004 r. Wojciech Polak pracował w Instytucie Politologii UMK. Od października 2005 r. był kierownikiem Zakładu Systemów Politycznych w tym Instytucie. W maju 2005 r. został powołany na stanowisko profesora nadzwyczajnego UMK, a 29 lutego 2008 r. otrzymał z rąk prezydenta Lecha Kaczyńskiego tytuł profesora nauk humanistycznych.

Od listopada 2008 r. zatrudniony był na stanowisku profesora zwyczajnego UMK na Wydziale Politologii i Studiów Międzynarodowych. Od 2021 r. jest dyrektorem Centrum Badania Historii "Solidarności" i Oporu Społecznego w PRL na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jest autorem wielu książek, a także artykułów, wydawnictw źródłowych i prac zbiorowych. Prof. Polak był przez lata redaktorem naczelnym półrocznika historycznego "Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie", wydawanego w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu. Obecnie jest redaktorem naczelnym rocznika naukowego "Copernicus. Czasy Nowożytne i Najnowsze". W latach 2010-2014 pełnił funkcję kierownika Ośrodka Badań Historycznych Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku. Jest konsultantem wystawy stałej Europejskiego Centrum Solidarności.

Od 2016 r. prof. Polak jest członkiem Kolegium IPN. W latach 2018-2021 był przewodniczącym tego ciała. W latach 2021-2023 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Kolegium IPN. W pracy naukowej i organizacyjnej od wielu lat jest współpracownikiem Instytutu Pamięci Narodowej, zwłaszcza Oddziału Gdańskiego i Delegatury Bydgoskiej.

Od 1980 r. Wojciech Polak był członkiem Niezależnego Zrzeszenia Studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W lutym 1981 r. został członkiem Zarządu Uczelnianego NZS UMK. Działalność podziemną w NZS prowadził także po wprowadzeniu stanu wojennego, był członkiem podziemnego Tymczasowego Zarządu Uczelnianego NZS UMK. Równocześnie w latach 80. współpracował ze strukturami podziemnymi "Solidarności" Regionu Toruńskiego i Regionu Olsztyńskiego.

W 2016 r. został powołany w skład Narodowej Rady Rozwoju przy Prezydencie RP Andrzeju Dudzie. Jest też członkiem zarządu Komitetu "Solidarni - Toruń Pamięta", był także przewodniczącym Rady Konsultacyjnej ds. Działaczy Opozycji i Osób Represjonowanych przy Marszałku Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Od 2011 r. współorganizator Marszu Rotmistrza Pileckiego w Toruniu, a także gry terenowej dla młodzieży "O szablę rotmistrza Pileckiego". Od 2010 r. jest przewodniczącym Kapituły Konkursu Historycznego im. Generał Elżbiety Zawackiej dla młodzieży gimnazjów i szkół średnich. Przewodniczący toruńskiego Klubu Nowa Szewska Pasja. Wiceprzewodniczący Akademickiego Klubu Obywatelskiego w Toruniu.

Komisja pozytywnie zaopiniowała również wniosek dot. prof. Tadeusza Wolszy. Historyk urodził się 13 maja 1956 r. w Oławie na Dolnym Śląsku. Studia wyższe (historię i nauki polityczne) ukończył na Uniwersytecie Wrocławskim w 1979 r. i 1981 r. W trakcie studiów w Instytucie Nauk Politycznych Uniwersytetu Wrocławskiego był współzałożycielem Niezależnego Zrzeszenia Studentów. W 1981 r. został przyjęty na studia doktoranckie w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

Tuż przed wprowadzeniem stanu wojennego wstąpił do NSZZ "Solidarność". W 1987 r. obronił pracę doktorską, praca ukazała się drukiem w 1992 r. i została wyróżniona nagrodą im. Macieja Rataja. W Instytucie Historii PAN pracuje do dnia dzisiejszego, obecnie na stanowisku profesora. W drugiej połowie lat 90. zaczął zajmować się dziejami wojennej i powojennej polskiej emigracji politycznej. Z tego zakresu przygotował kilka książek i studiów.

Za pracę "Rząd RP na obczyźnie wobec wydarzeń w kraju 1945-1950" (Warszawa 1998) uzyskał habilitację w Instytucie Historii PAN. Z tego zakresu opublikował ponadto dwie inne monografie. W drugiej połowie lat 90. zainteresował się problemem więziennictwa i zbrodni stalinowskich w powojennej Polsce. W 2007 r. za cały dorobek naukowy oraz kształcenia młodej kadry naukowej otrzymał od prezydenta Lecha Kaczyńskiego nominację profesorską.

Tadeusz Wolsza, obok badań związanych w historią zbrodni katyńskiej i więziennictwa w PRL zajmuje się również postawami środowisk twórczych, naukowych i dziennikarskich w latach 1945-1990. W ramach projektów badawczych Instytutu Pamięci Narodowej koordynował pracę zespołu zajmującego się postawami dziennikarzy. Publikacje Tadeusza Wolszy ukazały się dotychczas w językach: polskim, rosyjskim, niemieckim, angielskim, włoskim, serbskim i litewskim. Historyk był również uczestnikiem, jako referent w kilkudziesięciu konferencjach międzynarodowych w kraju i zagranicą. Na dorobek prof. Wolszy składa się ponad 300 różnego rodzaju prac - monografie, wydawnictwa źródeł, studia i artykuły, a także recenzje i wywiady.

Przez kilka lat uczestniczył również w misji edukacyjnej zaadresowanej do polskich dzieci zagranicą, zorganizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej, Parlament Europejski oraz Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Zajęcia doszły do skutku w: Brukseli, Londynie, Tbilisi i Wilnie. Tadeusz Wolsza od końca lat 80. jest członkiem redakcji czasopisma "Dzieje Najnowsze". Ponadto jest członkiem Komitetów Redakcyjnych lub Rad Naukowych czasopism "Polska 1944/45 -1989. Studia i materiały", "Przegląd Sejmowy", a także "Zeszyty Katyńskie" i "Świat Idei i Polityki".

Od 1999 r. Wolsza pracuje na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. W latach 2011-2016 z wyboru Sejmu RP był członkiem Rady Instytutu Pamięci Narodowej. W 2017 r. Senat RP wybrał prof. Tadeusza Wolszę na członka Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej. Ponadto w 2018 r. z nominacji wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego został powołany w skład Rady Muzeum przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. W latach 2016-2018 był członkiem Zespołu do spraw Nagród działającego przy Prezesie Rady Ministrów. Obecnie jest doradcą marszałek Sejmu Elżbiety Witek.