José Antolínez, „Niepokalane poczęcie” olej na płótnie, ok. 1665 Muzeum Sztuk Pięknych, Bilbao
Matka Boża unosi się w abstrakcyjnej przestrzeni, wśród chmur. Aureola nad jej głową przyjmuje postać korony z gwiazd dwunastu, co jest nawiązaniem do Apokalipsy św. Jana. Maryja została przedstawiona w modlitewnej, a jednocześnie pełnej wdzięku pozie, z tułowiem przechylonym w inną stronę niż złożone ręce i z nogą lekko ugiętą w kolanie. Taki wizerunek w XVII wieku był bardzo popularny. Sam José Antolínez namalował go na co najmniej dwudziestu dziełach. Ten schemat przedstawiania Maryi przetrwał do dziś, powielany na niezliczonych pobożnych obrazkach. Z lewej strony u góry widzimy Ducha Świętego pod postacią białego gołębia, którego tchnienie spływa na Maryję.
Aniołki w prawym górnym rogu niosą złotą koronę, zsyłaną Maryi przez Boga, przypominającą, że Maryja jest królową aniołów. Jeden z nich daje jej też różę, symbol miłości Bożej. Aniołek z lewej strony, podtrzymujący rozwianą szatę Matki Bożej, ma w ręku lilię, oznaczającą czystość. Inny maryjny symbol, zwierciadło (znany m.in. z Litanii Loretańskiej – „Zwierciadło Sprawiedliwości”), oznaczający, że Madonna jest odbiciem wszelkich cnót, artysta umieścił w dole obrazu, w ręce aniołka z lewej strony. Aniołki na dole z prawej niosą natomiast gałązkę palmy, symbol męczeństwa, wskazujący na jej współcierpienie z Jezusem.
Na samym dole obrazu widać, że Matka Boża stoi na kuli ziemskiej, depcząc zasłoniętego aniołkami węża – kusiciela. Ma to oznaczać jej zwycięstwo nad grzechem pierworodnym. Ten słabo widoczny na pierwszy rzut oka symbol, jest w obrazie bardzo ważny. Niepokalane poczęcie oznacza przecież, że Maryja urodziła się bez grzechu pierworodnego.
Dostępna jest część treści. Chcesz więcej?
Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.
Zastępca sekretarza redakcji „Gościa Niedzielnego”
Prowadzi stałą rubrykę, w której analizuje malarstwo religijne. Ukończył historię oraz kulturoznawstwo (specjalizacja filmoznawcza) na Uniwersytecie Śląskim. Przez rok uczył historii w liceum. Przez 10 lat pracował w „Gazecie Wyborczej”, najpierw jako dziennikarz sportowy, a potem jako kierownik działu kultury w oddziale katowickim. W „Gościu Niedzielnym” pracuje od 2002 r. Autor książki poświęconej papieżowi Franciszkowi „Franciszek. Papież z końca świata” oraz książki „Jezus. Opowieść na płótnach wielkich mistrzów”, także współautor dwóch innych książek poświęconych malarstwu i kilku tomów „Piłkarskiej Encyklopedii Fuji”. Jego obszar specjalizacji to historia, historia sztuki, dawna broń, film, sport oraz wszystko, co jest związane z Hiszpanią.