Gdzie był człowiek?

Rdz 3,9-15.20

Gdy Adam spożył z drzewa, Pan Bóg zawołał na niego i zapytał go: „Gdzie jesteś?” (Rdz 3,9) 

Gdzie był Bóg? Od czasu Holocaustu to pytanie stało się mottem człowieka, który chce osądzać Boga za Jego „milczenie”. Benedykt XVI w 2006 roku w obozie Auschwitz mówił: „Nie obronimy w ten sposób człowieka, przeciwnie – przyczynimy się do jego zniszczenia”. Ale w tym samym przemówieniu dał do zrozumienia, że pytanie „gdzie był Bóg” jest nie tylko zrozumiałe, ale jest wręcz konieczne. „W miejscu takim jak to, brakuje słów, a w przerażającej ciszy serce woła do Boga: Panie, dlaczego milczałeś? Dlaczego na to przyzwoliłeś?”. I dalej przyznał, że „ostatecznie powinniśmy wytrwale, pokornie, ale i natarczywie wołać do Boga: Przebudź się! Nie zapominaj o człowieku, którego stworzyłeś!”. Ważna jest jednak puenta: „To nasze wołanie do Boga winno jednocześnie przenikać i przemieniać nasze serca, aby obudzić ukrytą w nas obecność Boga”. Francuscy Żydzi ocalali z Holokaustu, napisali w miejscu, w którym się ukrywali, takie słowa: „Ja wierzę w słońce, nawet kiedy ono nie jest widoczne. Ja wierzę w miłość, nawet kiedy ja nie mam miłości. Ja wierzę w Boga, nawet kiedy Bóg milczy".
Jak to się ma do dzisiejszego I czytania? Odwraca perspektywę. Po grzechu Adama to Bóg pyta go: „Gdzie jesteś?”. To Bóg ma prawo mieć pretensję do człowieka, który zdradził i ze wstydu schował się przed Tym, który dał mu wszystko. Pytanie Boga do człowieka – gdzie jesteś? – nie jest jednak osądem, oskarżeniem. Jest pełnym wyzwolenia gestem dającym nadzieję. Po Holocauście, po zbrodniach komunizmu, po wojnie na Ukrainie, po moim i twoim grzechu – to Bóg ma prawo pytać: Gdzie był człowiek?