Prof. Kmieciak: W dyskusjach bioetycznych szanujmy i wiedzę, i emocje

W serwisie YouTube Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki dostępny jest już inauguracyjny wykład cyklu Bioethics Lab. Prof. Błażej Kmieciak zatytułował go „Bioetyka – spotkajmy się” i nakreślił w nim definicje, konteksty i najważniejsze wyzwania bioetyki.

Pojęcie „bioetyka” pojawia się dopiero w latach 60. i 70. XX w., w pierwszych tekstach dotyczących innowacyjnej medycyny. Kodyfikacje prawa medycznego pojawiły się po II wojnie światowej. Ale profesja lekarza ma ogromną tradycję i sama etyka lekarska jest o wiele wcześniejsza, gdyż medycy od wieków zastanawiali się, co wolno, a czego nie wolno, co jest słuszne, a co jest niesłuszne.

Bioetyka wywodzi się z etyki lekarskiej, ale dziś odnosi się do znacznie szerszego obszaru wiedzy. „Bios” znaczy życie, zatem oprócz lekarza leży też w polu zainteresowań m.in biotechnologa, genetyka, biologa czy ratownika medycznego. Cezurą istotną dla bioetyki jest II wojna światowa, podczas której po raz pierwszy pojawiają się „eksperymenty pseudomedyczne” wykonywane w nazistowskich niemieckich obozach koncentracyjnych. – Lekarze po raz pierwszy wykorzystali swoją wiedzę przeciwko pacjentowi. Do II wojny światowej cała tradycja hipokratezjańska mówiła, że lekarz ma być dobry dla pacjenta, że podejmowane przez lekarza działania nie mogą szkodzić pacjentowi – podkreśla prof. Kmieciak dodając za prof. Wandą Półtawską, że w obozach ludzie przestali być pacjentami.

Zauważa, że po II wojnie światowej medycyna zaczęła rozwijać się bardzo dynamicznie. Pojawiły się wielkie dyskusje na temat początku i końca życia człowieka, na temat in vitro, aborcji i eutanazji. Człowiek przestał być biernym uczestnikiem procesów diagnostycznych i terapeutycznych, a zaczął być w nich partnerem lekarza.

Podając przykład ciąży bliźniaczej, w której – ze względu na chorobę jednego z dzieci – lekarz proponuje aborcję selektywną (znane są przypadki pomyłek przy tych zabiegach), ponieważ kontynuowanie ciąży zagraża życiu kobiety, której mąż nie żyje, a ona sama jest matką trzech innych dzieci prof. Błażej Kmieciak zwrócił uwagę, że są sytuacje, które nie mają dobrego rozwiązania. Bioetyka przychodzi z refleksją w takich przypadkach wskazując, którego pacjenta ratować w pierwszej kolejności, którego nie ratować; czy i kiedy podejmować inwazyjne środki medyczne.

Podsumowując swój wykład ekspert zwraca uwagę, że spotkanie w bioetyce jest dziś trudne, bo dyskutując o in vitro, o aborcji, o eutanazji mamy do czynienia wyłącznie z emocjami, a porzucamy fakty. – Nasze spotkanie w bioetyce jest możliwe, gdy te tematy przeniesiemy na element pewnej racjonalności szanujący owe emocje – mówi prof. Kmieciak. – Szanujmy i wiedzę, i emocje pamiętając kim jest człowiek. Bo jest on kimś, a nie czymś – podkreśla bioetyk.

Na czwartek 30 września o godz. 17.30 zaplanowana jest sesja Q&A, w której prof. Błażej Kmieciak będzie odpowiadał na pytania. Można je nadsyłać na adres: pytania@akademiabioetyki.pl

Dr hab. n. praw. Błażej Kmieciak, prof. UM w Łodzi, pedagog specjalny, socjolog prawa i bioetyk, jest absolwentem resocjalizacji, socjologii i podyplomowych studiów w zakresie prawa medycznego i bioetyki. Ukończył Szkołę Praw Człowieka organizowaną przez Helsińską Fundację Praw Człowieka oraz Szkołę Profilaktyki Uzależnień w Warszawie. Posiada uprawnienia mediatora. Odbywał kurs z zakresu bioetyki organizowany przez Kennedy Institute of Ethics, Uniwersytetu Georgetown oraz półroczne szkolenie dotyczące praktyki w przestrzeganiu praw dziecka oraz przeciwdziałaniu przemocy wobec dzieci organizowane przez Center for Health and Human Rights Uniwersytetu Harvard i Organizację Narodów Zjednoczonych.

Przez osiem lat pełnił funkcję Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego. W tym czasie kierował również działem „bioetyka” portalu biotechnologia.pl. Był przewodniczącym zespołu przy Rzeczniku Praw Pacjenta ds. opracowania standardów postępowania w terapiach medycznych stosowanych w okresie kończącego się życia. Był członkiem Zespołu ds. Ochrony Autonomii Rodziny i Życia Rodzinnego przy Ministerstwie Sprawiedliwości. Pracuje w Zakładzie Prawa Medycznego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 2020 r. jest przewodniczącym Państwowej Komisji ds. Pedofilii.

Za miesiąc 26 października zaplanowany jest drugi wykład z cyklu Bioethics Lab „Pobieranie krwi pępowinowej - czy zawsze bezpieczne?”. Prof. dr hab. Joanna Wojtkiewicz będzie mówiła m.in. o etyce odpępniania, aktualnym stanie prawnym, korzyściach i zagrożeniach pobierania i magazynowania krwi pępowinowej.

Bioethics Lab to nowatorski dwuletni cykl spotkań kierowany głównie do międzynarodowej społeczności bioetyków i naukowców z różnych dziedzin oparty o interdyscyplinarne wykłady wybitnych ekspertów. Dostęp do dyskusji i wykładów będzie bezpłatny, otwarty dla wszystkich zainteresowanych, w tym studentów.

Bioethics Lab to jeden z projektów w ramach powstałej w Krakowie Interdyscyplinarnej Akademii Bioetyki, której celem jest popularyzacja nauki, rozwój bioetyki i edukacji bioetycznej w Polsce, a także promocja wiedzy i badań naukowych w zakresie nauk przyrodniczych i medycznych, które są nieodłącznie związane z licznymi, wciąż nowymi dylematami natury etycznej.

Interdyscyplinarna Akademia Bioetyki została objęta honorowym patronatem Ministra Edukacji i Nauki.

Szczegóły na www.akademiabioetyki.pl.