W 70. rocznicę pogromu

Obchody rocznicowe pogromu kieleckiego, które rozpoczęły się dziś przed kamienicą przy ul. Planty 7/9, a zakończone zostaną w najbliższy poniedziałek.

W obecności zaproszonych gości, kielczan i dziennikarzy odsłonięte zostały zamontowane na zewnątrz budynku tablice kommemoratywne (upamiętniające) z wypowiedziami św. Jana Pawła II i papieża Franciszka, dotyczącymi kieleckich wydarzeń sprzed 70 lat.

Wypowiedź św. Jana Pawła II w brzmieniu „W lipcu 1946 roku w Kielcach zginęło ze zbrodniczych rąk wielu braci Żydów. Polecamy ich dusze Bogu” pochodzi z homilii wygłoszonej 3 czerwca 1991 r. w Masłowie k. Kielc.

Z kolei wypowiedź papieża Franciszka zacytowana została z listu z 1 marca 2016 r. do rabina Abrahama Skórki z Argentyny: „Odnośnie tego, co napisałeś mi dziś na temat Kielc, zawsze będę po stronie przebaczenia i pojednania. Otwarte rany to nic dobrego, i mogą prowadzić do dalszych zakażeń. Ale kiedy się zasklepią, zostają jedynie blizny które, z czasem, stają się integralną pozostałością w naszej historii.”

W uroczystości wziął udział biskup kielecki Jan Piotrowski, który w słowie do zebranych przed modlitwą podkreślił, że „pokój jest zawsze najwyższym i największym dobrem, ale ten globalny ma swoje pochodzenie nie gdzie indziej, ale w Bogu i ludzkiej duszy”.

- Moi drodzy obejrzyjcie sobie wasze ręce popatrzcie może gdzieś na waszą twarz czy są jakieś blizny. Bo ja takie mam. Wygoiły się. Zapominamy o pewnych wydarzeniach, ale blizny nam o czymś przypominają. Bo blizny są znakiem historii – mówił bp Jan Piotrowski.

W kamienicy została otwarta stała wystawa poświęcona pamięci ofiar wydarzeń sprzed 70 lat. Oprócz faktograficznej informacji o przebiegu zdarzeń są na niej wyeksponowane dokumenty ze śledztwa i fragmenty zeznań sądowych. Pokazany jest również szerszy kontekst historyczny i atmosfera powojennego czasu. Wystawa ma charakter multimedialny i dynamiczny i, jak zapowiadają organizatorzy, będzie aktualizowana i rozszerzana.

Na ekranach prezentowane zostały zarejestrowane wspomnienia świadków tragicznych wydarzeń (m.in. Barucha Dorfmana, Esther Montag, Miriam Guterman) oraz można obejrzeć dokumentalne materiały filmowe. Część z nich jest w wysokiej rozdzielczości, ze zbliżeniami twarzy.

O godzinie 19.00 w kinie Fenomen przy ul. Ściegiennego 2 (Wojewódzki Dom Kultury) odbędzie się pokaz specjalny filmu „Przy Planty 7/9” (Bogdan’s Journey). Uroczysta premiera filmu w reżyserii Lawrence’a Loewingera i Michała Jaskulskiego odbyła się 22 czerwca 2016 roku w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

W niedzielę 3 lipca organizatorzy zapraszają na spotkanie o godz. 12.00 przy pomniku Menora (al. IX Wieków Kielc). W obecności przybyłych specjalnie na obchody gości z Izraela i USA mieszkańcy Kielc i goście z Polski oddadzą hołd zamordowanym w 1946 roku. Następnie wszyscy udadzą się pod budynek dawnej synagogi przy skrzyżowaniu z ul. Warszawską, by przy Memoriale Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata uczcić pamięć Polaków, którzy chronili Żydów w czasie okupacji i im pomagali.

W dalszej części obchodów zebrani przejdą na miejsce pogromu – pod kamienicę przy ul. Planty, gdzie będzie miało miejsce wspomnienie wszystkich ofiar zbrodni i modlitwa w ich intencji. Swój aktywny udział w tym fragmencie uroczystości zapowiedzieli naczelny rabin Polski Michael Schudrich, Symcha Keller (przewodniczący Rady Religijnej Związku Gmin Wyznaniowych w RP), muzyk Włodzimierz Kiniorski i aktor Jerzy Trela.

Następnie uczestnicy przewiezieni zostaną autokarami na cmentarz żydowski na Pakoszu, gdzie przy grobie zamordowanych o godz. 15.00 przewidziana jest wspólna modlitwa chrześcijan i Żydów, którą poprowadzi naczelny rabin Polski Michael Schudrich.

W poniedziałek 4 lipca o godz. 18.00 na Dużej Scenie Kieleckiego Centrum Kultury odbędzie się uroczysty koncert wieńczący rocznicowe obchody. Sinfonia Varsovia prowadzona przez Jerzego Maksymiuka wykona skomponowany przez niego utwór „Lament serca”. Kielcom in memoriam, Symfonię kameralną Dymitra Szostakowicza i Adagio na smyczki Samuela Barbera.

Przed koncertem bp Mieczysław Cisło uhonorowany zostanie wyróżnieniem VIR BONUS, przyznawanym od kilku lat przez Stowarzyszenie im. Jana Karskiego osobom, które istotnie przyczyniają się do realizacji idei stojących u podstaw działalności tej organizacji.

W poniedziałek przed południem w 70. rocznicę tragicznych wydarzeń w Kielcach rozpoczną się uroczystości państwowe z udziałem prezydenta RP Andrzeja Dudy i wicepremiera i ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego.

Ich organizatorami są: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach, Narodowe Centrum Kultury, Europejska Sieć Pamięć i Solidarność.

Podczas obchodów odbędą się dwie debaty naukowe – „Antysemityzm jako narzędzie komunizmu. Pytania – hipotezy – interpretacje” i „Badacze wobec wydarzeń w Kielcach 4 lipca 1946 r. Pytania – hipotezy – interpretacje” - zorganizowane w Domu Środowisk Twórczych w Kielcach. O godz.12.00 złożone zostaną kwiaty pod tablicą umieszczoną na kamienicy przy ul. Planty 7 przez przedstawicieli władz państwowych.

Pogrom Żydów  miał miejsce w Kielcach 4 lipca 1946 r. Do masowej zbrodni na ludności żydowskiej doprowadziła nieprawdziwa pogłoska o porwaniu i zamordowaniu przez Żydów dziecka oraz niezrozumiała, niewiarygodna wręcz bierność i nieudolność tych, którzy kierowali formacjami sił porządkowych, mogąca być uznana za przyzwolenie i prowokację. Trwające wiele godzin zajścia antyżydowskie (z udziałem cywili, milicjantów, funkcjonariuszy UB i żołnierzy z różnych jednostek wojskowych) spowodowały, według śledztwa Instytutu Pamięci Narodowej, śmierć 37 Żydów oraz 3 Polaków. Rannych zostało 35 Żydów. W niektórych dokumentach i publikacjach liczba ofiar jest większa. W dziewięciu procesach oskarżonych zostało 38 osób.

Po pogromie, pod zarzutem odpowiedzialności za tragiczne wydarzenia, władze komunistyczne przeprowadziły gwałtowną kampanię propagandową wymierzoną w podziemie niepodległościowe, Polskie Stronnictwo Ludowe, Kościół katolicki i władze RP na uchodźstwie. Zdaniem naukowców IPN, problemem ciągle otwartym i spornym pozostaje pytanie – czy przebieg i dynamika zajść antyżydowskich w Kielcach spowodowane były szeregiem działań o charakterze prowokacyjnym, czy też były wynikiem spontanicznych działań tłumu lub poszczególnych grup ludzi.

Informacje, które znajdują się w nowo odkrytych (odnalezionych) źródłach niczego nie przesądzają, potwierdzają jednak nieprecyzyjność dotychczasowych ustaleń, włącznie z tymi, które znajdują się w „Postanowieniu o umorzeniu śledztwa w sprawie pogromu kieleckiego prowadzonego przez OKŚZpNP w Krakowie z 21 października 2004 r.”. Formułowane są postulaty przeprowadzenia kwerend archiwalnych oraz skorzystania z doświadczeń badaczy różnych dyscyplin nauki.