Świętowali 1025. rocznicę Chrztu Rusi-Ukrainy

Parafia Greckokatolicka pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Białym Borze powstała w 1957 r. Do tego roku grekokatolicy nie mieli realnej możliwości utworzenia własnej parafii. Pozostawała alternatywa: uczęszczanie na nabożeństwa do kościołów rzymskokatolickich, czy cerkwi prawosławnych lub pozostanie w domach. Mimo zachęt ze strony niektórych kapłanów Kościoła rzymskokatolickiego i prawosławnego nie doszło do ich asymilacji. Przez okres 10 lat od zakończenia akcji „Wisła” w 1947 r. ludność Białego Boru udawała się najczęściej na Mszę św. przede wszystkim do pobliskiego kościoła rzymskokatolickiego.

Ogromną rolę w powołaniu ośrodka greckokatolickiego duszpasterskiego w Białym Borze odegrali dwaj kapłani: ks. Bazyli Hrynyk i ks. Stefan Dziubyna, którzy swoimi staraniami doprowadzili do powołania placówki w tym miasteczku. Ks. Dziubyna był jej pierwszym proboszczem przez okres 20 lat, do 1977 roku. Do powstania parafii w wielkim stopniu przyczynili się także mieszkańcy Białego Boru, którzy pomimo 10 lat procesu wynaradawiania nie poddali się asymilacji. Takie rodziny, jak: Batruch, Dwulit, Kowalczyk, Łajkosz, Słojka, Drozd, Kutyńscy, Iwancio, Drewko, Szulhan, Zadarko i wiele innych, potrafiły otwarcie przyznać się do swojego ukraińskiego pochodzenia, nie wstydziły się i nie ukrywały tego.

Po wielu trudnościach udało się w końcu 4 września 1957 roku uzyskać odpowiedni dekret ówczesnego administratora apostolskiego diecezji gorzowskiej i warmińskiej bp Teodora Benscha. Miesiąc później, 14 października, w miejscowym kościele rzymskokatolickim, ks. Dziubyna odprawił pierwszą od 10 lat Boską Liturgię dla grekokatolików. Nadal jednak niektóre czynniki zamierzały uniemożliwić, a przynajmniej utrudnić odbywanie praktyk religijnych Ukraińcom. Jednak nie udało się tego uczynić, gdyż mieszkańcy Białego Boru wpadli na pomysł, aby wykorzystać starą, poniemiecką kaplicę cmentarną na swoje potrzeby. Stała na uboczu miasteczka, była mocno zniszczona i od lat nieużywana przez nikogo. Grekokatolicy od razu przystąpili do remontu tego obiektu. W ciągu 3 tygodni zaadaptowali budynek do swoich potrzeb. Józef Batruch – stolarz, i jego brat Piotr, przy pomocy innych mieszkańców miasta dokonali gruntownego remontu. Uroczyste poświęcenie nowej kapliczki odbyło się 10 listopada 1957 r., przy udziale ok. 500-800 wiernych. Konsekracji cerkwi dokonał ks. Hrynyk. Było to pierwsze na Pomorzu Zachodnim poświęcenie obiektu świątynnego dla wyłącznego użytku grekokatolików. Cerkiewce nadano wezwanie Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy. Coroczne obchody związane z tym świętem po dziś dzień przypadają, na 21 września.

Nowa placówka szybko rozwijała się. Pomimo faktu, iż grekokatolicy spotykali się jedynie w niedziele i święta, to jednak możliwość cotygodniowego pomodlenia się i porozmawiania ze sobą podtrzymywała ich na duchu. Ks. Dziubyna był dobrym organizatorem i potrafił gromadzić wokół siebie coraz to nowych parafian. Przez 20 lat swojego duszpasterstwa, we współpracy z ukraińską szkołą podstawową im. Tarasa Szewczenki, stworzył świetnie zorganizowaną placówkę, a poprzez urządzanie corocznych odpustów rozsławił imię Białego Boru nie tylko w całej Polsce, ale i poza jej granicami.

Rok 1977 rozpoczynał nowy etap w historii parafii greckokatolickiej w Białym Borze. Związane to było przede wszystkim z pojawieniem się nowego proboszcza. Dotychczasowy administrator ks. Dziubyna w 1977 r. został mianowany wikariuszem generalnym dla grekokatolików w Polsce. Na placówce w Białym Borze zastąpił go ks. Jarosław Madzelan, który zarządzał parafią do 1990 roku. Jeszcze w 1977 roku z funduszy prywatnych ks. Dziubyny i zbiórek zagranicznych, zakupiono budynek parafialny. Od 1980 roku do miasteczka przybył o. Mikołaj Nikodym Stecura i wspomagał proboszcza w pracy. Od samego początku o. Nikodym nakłaniał ks. Madzelana do wstąpienia do zakonu ojców studytów. W roku 1985 postanowił wstąpić do zgromadzenia i przyjął imię zakonne – Jakub. W taki oto sposób w Białym Borze zaistniał, chociaż nieformalnie, zakon. Składał się z dwóch ojców i był jedynym tego rodzaju zgromadzeniem w Polsce.

Obejmując nową parafię, ks. Madzelan oprócz Białego Boru obsługiwał także: Szczecinek, Barkowo i Międzybórz. W 1986 r. ma terenie parafii mieszkało łącznie ok. 400 rodzin greckokatolickich, w sumie 1500 osób. Na sam tylko Biały Bór przypadało ok. 500 grekokatolików.

Z parafii Białego Boru wyszło wielu kapłanów m. in. Stefan Batruch – syn długoletniego kościelnego i współpracownika ks. Madzelana, – Andrzeja Batrucha, jak również Jan Doboszczak. Natomiast z parafii Międzybórz do stanu duchownego wstąpił Jan Łajkosz, syn wieloletniego psalmisty Stefana Łajkosza. Najwięcej księży pochodziło z parafii Barkowo: Bogdan Drozd, Roman Drozd, Jarosław Moskałyk, Bogdan Ohorodnyk i Eugeniusz Popowycz.

W latach 1989–1991 parafia w Białym Borze przeżywała ważne chwile w swojej historii. Oprócz przemian politycznych, społecznych i religijnych, które dokonały się w kraju, Ukraińcy w Białym Borze byli świadkami zmian, zachodzącymi w ich własnym środowisku. Ważnym i momentem w życiu parafii była zmiana na stanowisku proboszcza. Dnia 1 lipca 1990 roku duszpasterstwo w Białym Borze rozpoczął ks. Józef Ulicki, który poświęcił się budowie nowej świątyni, której architekturę, wyposażenie wnętrza i wystrój malarski powierzono znanemu polskiemu malarzowi – prof. Jerzemu Nowosielskiemu. Budowę świątyni rozpoczęto w 1991 roku i trwała ona 6 lat. We wrześniu 1997 roku w 50. rocznicę deportacji Ukraińców abp Jan Martyniak uroczyście poświęcił nowy budynek cerkwi. Po przeniesieniu w lipcu 1997 roku ks. Ulickiego do Gdańska, jego miejsce zajęli dwaj młodzi kapłani - ks. Bogdan Drozd – jako proboszcz, i ks. Piotr Baran – wikariusz.

Od 2001 r. proboszczem jest ks. Baran. Obecnie sama parafia w Białym Borze liczy ok. 480 osób, w wraz z przyległymi miejscowościami ok. 1 tys. osób.

We wrześniu 2007 r. w czasie odpustu Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy białoborska cerkiew decyzją bp. Włodzimierza Juszczaka, jako pierwsza w diecezji wrocławsko-gdańskiej, została podniesiona do godności sanktuarium.