Złoty krzyż Kołłątaja
Kałamarz użyty przy podpisywaniu Konstytucji 3 Maja, medal Stanisława Augusta Poniatowskiego, złoty krzyż należący do Hugona Kołłątaja oraz XVIII-wieczne instrumenty naukowe można oglądać na wystawie otwartej w poniedziałek w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W tym roku przypada 200. rocznica śmierci Hugona Kołłątaja. Zgodnie z postanowieniem Senatu UJ jest on obchodzony jako Rok Kołłątaja. Ekspozycja "Dziwne igrzysko losu i przeznaczenia. Żywot Kołłątaja w odsłonach kilku" przypomina postać i dokonania reformatora najstarszej polskiej uczelni i jej rektora w latach 1782-1786.
Na dziedzińcu Collegium Kołłątaja uroczyście odsłonięto w poniedziałek jego pomnik zaprojektowany przez prof. Aleksandra Śliwę z krakowskiej ASP, a w Ogrodach Profesorskich przy Collegium Maius zasadzono różę upamiętniającą wybitnego uczonego. Róża, sprowadzona przez specjalistów z Ogrodu Botanicznego UJ, należy do odmiany bardzo popularnej w XVIII wieku, w czasach Kołłątaja.
Wystawa w Collegium Maius jest podzielona na dwie części. W pierwszej, zlokalizowanej w podziemiach, prezentowane jest życie prywatne i działalność polityczna Kołłątaja. W drugiej części ekspozycji - w salach na parterze - prezentowane są eksponaty związane z jego reformatorską działalnością w Akademii Krakowskiej.
Obejrzeć można m.in. plan Kołłątajowski - czyli mapę Krakowa z przedmieściami sporządzoną w 1785 r. na jego zlecenie; dystynktorium, które Kołłątaj otrzymał zostając kanonikiem katedralnym czyli złoty krzyż z łańcuchem; złoty medal Merentibus Stanisława Augusta Poniatowskiego, portrety Kołłątaja i jego współpracowników oraz cenne XVIII-wieczne przyrządy naukowe zakupione dla Kolegium Fizycznego Szkoły Głównej Koronnej.
Tytuł wystawy to nawiązanie do słów wybitnego matematyka, współpracownika Kołłątaja prof. Jana Śniadeckiego, który napisał, że życie Kołłątaja było dziwnym "igrzyskiem losu i przeznaczenia".
"Zależało mi na ukazaniu wielowymiarowość postaci Hugo Kołłątaja" - powiedziała PAP kurator wystawy Lucyna Bełtowska. "Przewodnikiem po wystawie jest jej bohater, bo zarówno w katalogu, jak i na wystawie umieściliśmy wiele cytatów z jego pism oraz z wypowiedzi jego przyjaciół i jego wrogów. Chciałabym, aby zwiedzający widząc tak różnorodne dokumenty i eksponaty zastanowili się, co zawdzięczamy Kołłątajowi" - tłumaczyła.
Wystawa potrwa do 28 września. Jej organizatorami są Archiwum UJ, Biblioteka Jagiellońska, Muzeum UJ i Uniwersytet Rolniczy w Krakowie.
Hugo Kołłątaj (1750-1812), duchowny i uczony, uczestnik prac Komisji Edukacji Narodowej i Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, przyczynił się do reformy Akademii Krakowskiej otwierając drogę do edukacji studentom z mieszczaństwa. Wprowadził język polski jako wykładowy, zajęcia z literatury polskiej i nauk przyrodniczych, zajął się także finansami, poziomem edukacji i rozwojem Akademii Krakowskiej przemianowanej na Szkołę Główną Koronną.
Po przeprowadzce do Warszawy skupił wokół siebie grono entuzjastów reform i publicystów tworząc tzw. Kuźnicę Kołłątajowską, gdzie działali m.in. Stanisław Małachowski i Franciszek Salezy Jezierski. Był współtwórcą Konstytucji 3 Maja. Jest patronem m.in. Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie i liceów m.in. w Warszawie, Pińczowie i Lublinie.
