Minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski i szef rosyjskiej dyplomacji Siergiej Ławrow podpisali w środę w Moskwie umowę o małym ruchu granicznym między obwodem kaliningradzkim a częścią Pomorza, Warmii i Mazur. Umowa może zacząć obowiązywać od lata.
Porozumienie umożliwi wielokrotne przekraczanie granicy polsko-rosyjskiej przez mieszkańców stref przygranicznych obu państw. Obejmie po stronie Polski w województwie pomorskim: Gdynię, Gdańsk, Sopot oraz powiaty pucki, gdański, nowodworski i malborski, a w województwie warmińsko-mazurskim: Elbląg i powiaty elbląski, braniewski, lidzbarski, bartoszycki oraz Olsztyn, jak również powiaty: olsztyński, kętrzyński, mrągowski, węgorzewski, giżycki, gołdapski i olecki.
Po stronie rosyjskiej strefą przygraniczną będzie cały obwód kaliningradzki.
Ławrow nazwał porozumienie "niezmiernie ważnym dokumentem". Zapowiedział: "Od razu po jego ratyfikacji przez nasz parlament, po tym jak nabierze mocy prawnej, nasi obywatele mieszkający na terytorium Kaliningradu oraz obywatele RP - mieszkańcy dwóch województw - będą mogli przejeżdżać granicę bez wiz, używając odpowiedniego zezwolenia, które będzie wydawane na dwa lata, potem na pięć".
Podkreślił, że dla obywateli Kaliningradu oraz Polaków umowa otwiera szerokie możliwości kontaktów w zakresie biznesu, turystyki, zwykłych kontaktów międzyludzkich. Podziękował Sikorskiemu "za upór i wkład osobisty" w osiągnięcie porozumienia.
Wyraził nadzieję, że podpisanie umowy "będzie zwiastunem rychłego przejścia do otwartej wymiany i przejazdów Rosjan (do UE) oraz obywateli Schengen do Rosji w ruchu bezwizowym". Dla Rosji "jest to cel absolutnie nadrzędny, ponieważ zbliżenie z UE jest bardzo ważnym celem strategicznym" - podkreślił Ławrow.
Sikorski określił porozumienie jako jedno z osiągnięć polskiej prezydencji. O tym "jak ważny to sukces (świadczy to, że) mamy tu przedstawicieli władzy lokalnej z okręgu królewieckiego i z polskich województw Warmii i Mazur, województwa pomorskiego - to pokazuje, że społeczności regionalne czekały na tę umowę, że ta nowa dla nas sytuacja, w której Rosja jest naszym pomocnym sąsiadem, będzie teraz wykorzystywana dla dobra obu krajów" - oznajmił minister.
Zaznaczył, że jeśli nie będzie problemów z ratyfikacją, umowa mogłaby obowiązywać w najbliższym sezonie turystycznym.
Dodał, że Polsce zależy na tym, by umowa okazała się sukcesem, ale także, by jej postanowienia nie były łamane. "Chcielibyśmy jako Polska być tym krajem, który powie: tak, ruch graniczny z Rosją bezwizowy jest przestrzegany i wobec tego są powody do dalszych ułatwień wizowych, aż do zupełnego obopólnego zniesienia wiz łącznie" - mówił Sikorski.
Obwód kalinigradzki graniczy z Litwą i Polską, liczy ok. 1 mln mieszkańców. Największa odległość między jego północną a południową granicą wynosi 108 km, między wschodnią a zachodnią - 205 km. Tymczasem obecne regulacje UE pozwalają na ustanowienie małego ruchu granicznego maksymalnie w pasie 50 km po obu stronach granicy.
Umowa została więc tak sformułowana, by nie zmieniać definicji strefy małego ruchu przygranicznego uzgodnionej przez UE i nie tworzyć precedensu. Z tego powodu porozumienie dotyczy niektórych powiatów w Polsce, a nie całych województw. W osobnej deklaracji załączonej do porozumienia Polska przedstawiła wszystkie środki, które podjęła, aby zapewnić szczelną kontrolę granicy z Kaliningradem.
Podstawą do wymiennego przejazdu mieszkańców będą ważne dokumenty podróży potwierdzające tożsamość, z wyjątkiem: paszportu dyplomatycznego, służbowego i książeczki żeglarskiej. Istotne ma być "zezwolenie uprawniające do małego ruchu granicznego" wydawane mieszkańcom strefy przygranicznej.
Będzie ono uprawniało do wielokrotnego wjazdu, wyjazdu oraz przebywania w strefie przygranicznej obu państw, jego koszt wyniesie 20 euro. Z opłaty zostaną zwolnione osoby do 16. roku życia, te, które przekroczyły 65. rok życia oraz inwalidzi wraz z osobami towarzyszącymi.
Zezwolenia nie otrzymają mieszkańcy rosyjskiej strefy przygranicznej, którzy w Systemie Informacyjnym Schengen (SIS) posiadają wpis o odmowie wjazdu oraz osoby stwarzające zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego, zdrowia, itp.