Kryzys filozofii - czy władze umiłują mądrość?

  "Uniwersytet, a zatem i idea upowszechnionego, publicznego oświecenia, powstał wokół zinstytucjonalizowanej filozofii i razem z nią też umrze" - czytamy w liście. Na ilustracji: Szkoła Ateńska, fresk Raffaello Sanzio Wikipedia (PD) W całej Polsce, poza Krakowem, Poznaniem i Warszawą, sytuacja finansowa studiów filozoficznych jest tragiczna. W ciągu paru lat we wszystkich pozostałych ośrodkach filozofia może zostać po prostu zlikwidowana - alarmują sygnatariusze listu.

Do sytuacji przyczynia się m.in. wprowadzenie opłat za drugi kierunek, co "zniechęciło do studiowania filozofii większość zainteresowanych nią studentów".  Z podobnymi trudnościami finansowymi zmagają się też takie kierunki jak historia, filologia klasyczna, historia sztuki, a nawet socjologia.

Autorzy listu podkreślają, że "uniwersytet, a zatem i idea upowszechnionego, publicznego oświecenia, powstał wokół filozofii", a bez niej "spadnie do pozycji szkoły zawodowej". Przypominają, że "filozofia jest symbolem autonomii nauki", a "myślenie filozoficzne jest myśleniem strategicznym, problematyzującym cele, środki i założenia wszelkiego rozwoju i działania".

Dlatego też "Polski nie stać więc na likwidację dziedziny odpowiedzialnej za czyste myślenie" - czytamy w liście do Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Autorzy listu przedstawiają pesymistyczny scenariusz polskiej edukacji, zwracając uwagę na takie zjawiska jak "ponad tysiąc zlikwidowanych szkół w Polsce w ostatnich dwóch latach, systematyczne odchudzanie programu humanistycznego w liceum, cięcia budżetu olimpiad przedmiotowych, rezygnacja z dofinansowania czasopism naukowych i społecznych – to obraz kulturalnej pustyni, rosnącej w ciągu ostatnich paru lat".

Dlatego też w wystosowanym liście do minister Kolarskiej-Bobińskiej apelują "o stworzenie warunków prawnych, w których żaden z kierunków filozoficznych nie zostanie zlikwidowany".

Wśród oczekiwań środowisk uniwersyteckich jest "rezygnacja z pobierania opłat za studiowanie drugiego kierunku dla 50% najlepszych studentów w roku akademickim 2014-2015 oraz pełna rezygnacja z opłat za studiowanie drugiego kierunku począwszy od roku akademickiego 2015-2016, oraz wprowadzenie mechanizmów prawnych zachęcających Rektorów do częściowego finansowania mniej rentownych - a dla kultury niezwykle ważnych – wydziałów ze środków wypracowanych przez lepiej prosperujące wydziały".

"Bardzo chciałabym się spotkać z sygnatariuszami listu, by porozmawiać o konkretnych rozwiązaniach" - zaznaczyła w rozmowie z PAP minister nauki i szkolnictwa wyższego i dodała, że zamówiła już w ministerstwie przeprowadzenie odpowiednich analiz. "Chciałabym przeprowadzić rozmowy w oparciu o analizy i fakty: wiedząc, kto wybiera drugi kierunek studiów; ile osób wybierze drugi kierunek studiów, jeśli rozszerzy się do nich bezpłatny dostęp; jakie to by miało konsekwencje dla dobrych i słabszych uczelni. Chciałabym też zobaczyć, ile osób studiuje teraz filozofię jako drugi kierunek i czy po wprowadzeniu nowych przepisów zmieniła się ilość osób studiujących filozofię jako drugi kierunek. Może zmiana wcale nie dotknęła studentów filozofii" - powiedziała minister.

Sygnatariuszami "Listu w obronie filozofii" skierowanego do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego jest ponad sto osób. Są to nie tylko filozofowie (m.in. Jacek Hołówka, Krzysztof Pomian, Jan Woleński), ale i m.in. przedstawiciele innych dziedzin nauki (w tym Krzysztof Meissner, Jadwiga Staniszkis, Jerzy Styka, Jerzy Szacki), czy ludzie świata sztuki (wśród nich Julia Hartwig, Krzysztof Penderecki, Adam Zagajewski, Krzysztof Zanussi).

Pełna treść listu oraz podpisy sygnatariuszy na następnej stronie.

Komentarz Piotra Legutko: I po filozofii?