Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski: Początkowo planowaliśmy wybudować gmach nad Trasą Łazienkowską, koło Zamku Ujazdowskiego. W 2009 roku w międzynarodowym konkursie wybraliśmy nawet projekt architektoniczny, ale ówczesny minister kultury Bogdan Zdrojewski wstrzymał jego realizację. Muzeum znalazło się w stanie zawieszenia – a w pewnym momencie przygotowałem „Białą Księgę”, szykując się do rezygnacji. Promyk nadziei zaświecił, kiedy pojawił się pomysł, by muzeum umieścić na warszawskiej Cytadeli. Zasadnicze znaczenie miały dla nas decyzje wicepremiera Piotra Glińskiego o zapewnieniu finansowania inwestycji. W styczniu 2016 roku podpisaliśmy umowę z pracownią architektoniczną WXCA, a jesienią zaakceptowaliśmy projekt budynku. W lipcu 2018 roku symbolicznie wbiliśmy pierwszą łopatę pod jej budowę. Nie obyło się bez problemów, nasze prace przedłużyły pandemia COVID-19 i gospodarcze skutki rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Na szczęście dzięki determinacji zespołu i silnemu wsparciu Ministerstwa w najbliższych tygodniach nowy gmach MHP będzie mógł przyjąć pierwszych gości.


Sam gmach jest zresztą imponujący: sześć kondygnacji, powierzchnia kilku boisk piłkarskich.


Przedstawienie ponadtysiącletniej historii Polski wymaga przestrzeni. Nasza przyszła wystawa stała zajmie 7300 m2. Dla porównania Niemieckie Muzeum Historyczne ma ok. 8 tys. m2,
a Muzeum II Wojny Światowej ok. 6 tys. m2. Nowy gmach inaugurujemy wystawą „Wielkie i małe historie. Tworzenie kolekcji Muzeum Historii Polski”, prezentowaną w liczącej 1400 m2 sali ekspozycji czasowych. Do chwili otwarcia w 2026 roku wystawy stałej ta przestrzeń będzie sercem wystawienniczej działalności MHP. 


Czy wystawa na otwarcie MHP zaprezentuje to, co najlepsze ze zbiorów muzeum?


Ekspozycję tworzy mniej więcej 500 z ok. 60 tys. obiektów z kolekcji MHP. Unikatowe obrazy Bractwa św. Łukasza, detale architektoniczne pałacu Villa Regia, wybudowanego przez Władysława IV (wydobyte przez archeologów z Wisły), czy kopie konserwatorskie aktu unii lubelskiej i konfederacji warszawskiej – to tylko niektóre z wyjątkowych obiektów prezentowanych na wystawie. Obok dzieł sztuki i rzemiosła, zabytków o kluczowym znaczeniu dla historii państwa i narodu, jest miejsce dla przedmiotów pozornie zwyczajnych, które były świadkami poruszających losów ich właścicieli. Wystawa na otwarcie będzie swego rodzaju zapowiedzią wystawy stałej. Oczywiście będzie inaczej skonstruowana, ale te eksponaty – i jeszcze więcej! – znajdą się właśnie na przyszłej ekspozycji stałej naszego muzeum. Będzie to przedsmak tego, co zobaczymy w bliskiej przyszłości.


Jednak współczesne muzeum to nie tylko wystawy. 


Naturalnie, to także szeroka działalność kulturalna i edukacyjna. W nowym gmachu mamy audytorium o niezwykłych walorach akustycznych oraz salę kinową, a także przestrzenie edukacyjne i konferencyjne. Będziemy miejscem przyjaznym rodzinie i zamierzamy rozwijać współpracę ze szkołami – zarówno w przestrzeniach budynku, jak w specjalnie zaprojektowanym Parku Edukacyjnym MHP. To przede wszystkim wielka szansa. Z pewnością trafi do nas wielu turystów z Polski i z zagranicy. Dzięki tej znakomitej infrastrukturze będziemy mogli barwniej i bardziej przekonująco opowiadać o dziejach naszego państwa i narodu.


Czym Muzeum Historii Polski będzie się różniło od podobnych instytucji w naszym kraju?


Muzea historii narodowej istnieją w wielu krajach świata, w tym w Niemczech, USA, Rosji, w Czechach i na Węgrzech. Takiego muzeum w naszym kraju po prostu dotąd nie było. Są w Polsce muzea narodowe, zajmujące się głównie sztuką, są muzea tematyczne: powstania warszawskiego, II wojny światowej, historii Żydów polskich... Wiele tematów jednak nie stało się obiektem zainteresowania muzealników. Bywało tak, że ważne pamiątki historii naszego państwa i narodu nie znajdowały dla siebie dobrego miejsca – my jesteśmy instytucją, która stanie się dla nich domem.


Na przykład?


Na przykład tzw. polska Enigma, maszyna szyfrująca zbudowana przez polskich kryptologów, świadectwo ogromnego polskiego wkładu w zwycięstwo aliantów w II wojnie światowej. Do niedawna znajdowała się w zbiorach Instytutu Piłsudskiego w Londynie, placówki niezwykle zasłużonej, nieposiadającej jednak większych możliwości ekspozycyjnych. Tymczasem na przyszłej wystawie stałej Muzeum Historii Polski taki obiekt będą mogły zobaczyć setki tysięcy zwiedzających rocznie. Nieprzypadkowo zresztą również on znajdzie się na ekspozycji czasowej inaugurującej naszą działalność na warszawskiej Cytadeli.


Spodziewa się Pan, że muzeum zajmie wyjątkowe miejsce wśród muzeów historycznych w naszym kraju?


Żyjemy w kulturze obrazkowej, toteż muzea jako instytucje przechowujące i przedstawiające obiekty i ikonografię są dobrze dopasowane do współczesnej wrażliwości. Tym samym mamy szczególną misję, by zainteresować młodych ludzi historią. Sądzę, że stąd bierze się popularność muzeów historycznych. A czy zajmiemy wyjątkowe miejsce? Na pewno mamy szczególny potencjał, ponieważ jako jedyna placówka przedstawiamy pełny przekrój historii Polski.


Czy to placówka dla przyszłych pokoleń?


Ambicja tworzenia takiego muzeum jak nasze bierze się z przekonania, że w każdym pokoleniu trzeba na nowo opowiedzieć historię i znaleźć nowe środki, które skutecznie dotrą do młodej generacji. Współczesne muzeum pozostaje wyjątkowo atrakcyjnym narzędziem opowiadania o historii. Równocześnie trzeba mieć świadomość, że kolejne pokolenia nie będą myślały idealnie tak samo jak my. Wybiorą pewne elementy tradycji, a inne odrzucą. Pokolenie moich córek w swoim czasie opowie historię Polski na swój własny sposób. Kiedyś opowiadał Gall Anonim, potem w jego ślady poszli historycy, pisarze, muzealnicy, filmowcy. W tym łańcuchu pokoleń jest miejsce i dla nas.


•


  Obraz autorstwa Bractwa św. Łukasza pt. „Konfederacja Warszawska”.
Ze zbiorów Muzeum Historii Polski


„Wielkie i małe historie. Tworzenie kolekcji Muzeum Historii Polski”

„Wielkie i małe historie. Tworzenie kolekcji Muzeum Historii Polski” – to tytuł inauguracyjnej wystawy czasowej, czekającej na pierwszych gości muzeum. Ekspozycję tworzy mniej więcej 500 z liczącej blisko 60 tys. obiektów kolekcji Muzeum Historii Polski. Pokazuje ona wiele interesujących zabytków, ale również tłumaczy, skąd biorą się eksponaty prezentowane w muzealnych salach: jak się je pozyskuje i odzyskuje, jak ważna jest współpraca z innymi instytucjami kultury, z konserwatorami zabytków oraz Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a wreszcie jak wielkie znaczenie ma ofiarność prywatnych darczyńców.

Wystawa to możliwość przyjrzenia się historiom różnych zwykłych i niezwykłych przedmiotów z ponad tysiąca lat polskich dziejów. Dobrym przykładem jest strzelba hrabiego Wincentego Krasińskiego, dzieło sztuki z epoki Napoleona. Została zagrabiona przez Niemców w czasie II wojny światowej i powróciła do Polski dzięki wytrwałym staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dziś pokazuje zarówno historię ścisłych więzów polsko-francuskich, jak i mozolne odzyskiwanie utraconych zabytków. Eksponaty prezentowane na wystawie były świadkami poruszających losów ich właścicieli. Tak jest w przypadku munduru gen. Stanisława Maczka, podarowanego Muzeum Historii Polski przez wnuczkę generała. Ten eksponat przypomina bohaterstwo polskich żołnierzy, ale i najbardziej osobisty wymiar ich losów związany z emigracyjną tułaczką. 


Obiekty na wystawie opowiadają o dziejach dawnych i tych zupełnie nam bliskich. Będzie tu miejsce i na archeologiczne odkrycia w rodzaju pozostałości pałacu Villa Regia, wzniesionego w czasach Władysława IV, i na eksponaty związane z agresją rosyjską na Ukrainę oraz pomocą udzieloną narodowi ukraińskiemu przez Polaków. To przykład na to, że każdy z nas tworzy historię i że historia każdego człowieka ma znaczenie. 


Kolekcję Muzeum Historii Polski po prostu trzeba zobaczyć. Po to, by wiedzieć więcej o dziejach Polski i aby poznać fascynującą pracę muzealników. 


  Polska replika niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma.
Ze zbiorów Muzeum Historii Polski


Przyszła wystawa 
stała MHP

Przedstawiana w niej opowieść będzie umieszczona w sześciu galeriach poświęconych kolejnym epokom. Pierwsza zaczyna historię średniowiecznej Polski w momencie chrztu i budowania zrębów państwowości, doprowadzając ją do końca panowania Jagiellonów i podpisania aktu unii lubelskiej. Druga jest poświęcona dawnej Rzeczypospolitej – jej szlachcie, narodom, kryzysowi i odrodzeniu, aż do chwili rozbiorów, trzecia okresowi zaborów, a czwarta łączy przedstawienie zmagań Polaków o niepodległość w czasie pierwszej wojny światowej oraz budowę niepodległego państwa po 1918 roku. Dwie ostatnie części opowiadają o II wojnie światowej i o najnowszych dziejach Polski, w tym zwłaszcza o zmaganiu się z dwoma totalitaryzmami. Niemal dokładnie połowa przestrzeni wystawienniczej dotyczy XX wieku. Dzieje minionego stulecia wciąż pozostają podstawowym punktem odniesienia w historycznych debatach i wywierają wpływ na naszą teraźniejszość.


Jaką historię będzie opowiadać MHP? Kluczową ideą jest przedstawienie dziejów Polski przez pryzmat historii wolności. Wokół tej wartości zbudowana jest narracja o państwie i narodzie. Mieszczą się w tym historia parlamentarna i konstytucyjna, ruchy obywatelskie i swobody republikańskie. Niepodległość i wytrwała walka o jej odzyskanie są dla twórców wystawy istotnym wyróżnikiem polskości. Drugim z głównych wątków tematycznych są powstawanie i ewolucja polskiej tożsamości od Polski Piastów do wieloetnicznej Polski Jagiellonów, a potem kształtowanie się nowoczesnego narodu. Jest tu też miejsce na dzieje kultury, stanowiące proces kształtowania się wspólnego kodu kulturowego. Trzeci z głównych tematów to przemiany społeczno-gospodarcze, widziane przez pryzmat przełomowych momentów w dziejach cywilizacji. Wszystko to razem tworzy opowieść o historii Polski, jakiej dotąd nie było.


  Kopia konserwatorska aktu konfederacji warszawskiej z 1573 r.
Ze zbiorów Muzeum Historii Polski


 

  Kurtka 
mundurowa gen. Stanisława Maczka, ok. 1940 r., dar rodziny Maczek-Skillen.
Ze zbiorów Muzeum Historii Polski


Festiwal Otwarcia Muzeum Historii Polski

Muzeum Historii Polski zaprasza na warszawską Cytadelę, do swojego nowego gmachu. W programie: kuratorskie oprowadzanie po wystawie, debaty, warsztaty dla najmłodszych, wizyta na tarasie widokowym, spektakle, koncerty, pokazy filmowe. To znakomity pomysł na rodzinny weekend, nie tylko dla miłośników historii!


Od 29 września będzie można zwiedzać wystawę czasową prezentującą unikatowe zbiory, a także obejrzeć jedyny w swoim rodzaju gmach. 30 września i 1 października będzie można ponadto wziąć udział w zajęciach edukacyjnych, debatach i atrakcjach – niespodziankach. To propozycja dla tych wszystkich, którzy chcą poznać nowe miejsce na mapie polskich instytucji kultury, malowniczo ulokowane na warszawskim Żoliborzu, na wysokim brzegu Wisły, blisko Nowego Miasta. Szczegółowe informacje na stronie www.muzhp.pl.


Inwestycja sfinansowana przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wieńczy proces odzyskiwania warszawskiej Cytadeli dla przestrzeni publicznej. Zbudowana blisko dwa wieki temu jako budząca grozę carska twierdza, stanie się dostępnym dla wszystkich parkiem kultury, codziennego odpoczynku. Będzie to przestrzeń łącząca rozrywkę z miejscem refleksji, zapraszająca wszystkich Polaków na spotkanie z przeszłością. 44 000 m2, cztery kondygnacje nadziemne i dwie podziemne – nowa siedziba MHP to budynek, na jaki zasługują dzieje naszego państwa i narodu. 


Gmach Muzeum 
Historii Polski

zaprojektowany przez pracownię WXCA to jeden z najnowocześniejszych budynków, które powstały w ostatnich latach w naszym kraju. Będzie tu miejsce na organizację wystaw, ale również audytorium z doskonałą akustyką sali koncertowej, sala kinowa, sale edukacyjne i efektowny taras widokowy na dachu. Jednocześnie gmach to gratka dla pasjonatów historii i uważnych obserwatorów. Efektowna marmurowa elewacja nawiązuje do kolejnych warstw naszej historii: od czasów najdawniejszych do współczesności. Można w tym dostrzec metaforę historii jako procesu: nakładanie się kolejnych warstw wydarzeń, ciągłość i nieciągłość procesów historycznych. Kamienne płyty fasady są zdobione reliefami nawiązującymi do detali polskiej architektury, począwszy od Drzwi Gnieźnieńskich, przez ornamenty romańsko-gotyckie, renesansowe, inspirowane architekturą Wawelu, barokowe, aż po dwudziestowieczne art déco. Warto w ich poszukiwaniu uważnie studiować elewację budynku ze wszystkich czterech stron świata! •