Cukier dodawany jest oczywiście do produktów słodkich, takich jak słodycze, wypieki i napoje gazowane. Znajdziemy go też w produktach z pozoru zdrowych. Mowa tutaj o jogurtach, serach, niektórych mlekach roślinnych, płatkach śniadaniowych, przetworach owocowych i warzywnych, w pieczywie oraz w niezdrowych fast foodach. Jak wykazały badania, mózg karmiony cukrem i tłuszczem inaczej pracuje, bo otrzymuje źródło szybkiego wzrostu energii, a co za tym idzie – poprawy nastroju. Niestety jest to stan trwający krótko, a skutki diety bogatej w cukry i tłuszcze są katastrofalne.

Jak zrezygnować z cukru?

Zmiana nawyków żywieniowych to proces długotrwały. Dotyczy to także odstawienia cukru. Jednym ze sposobów jest stopniowe jego ograniczanie w codziennych posiłkach i wypijanych napojach. Najtrudniej utrzymać postanowienie podczas wakacji i w czasie obfitującym w spotkania towarzyskie. Na pewno pomaga w tym regularne jedzenie posiłków, a także odpowiedni skład diety. W pożegnaniu się z cukrem pomogą zmiana białego pieczywa na pełnoziarniste oraz zwiększenie ilości zjadanych warzyw i owoców (także w postaci koktajli i wyciskanych świeżo soków). Produkty bogate w błonnik zapewnią dłuższe uczucie sytości i uchronią przed napadami wilczego apetytu. Suplementacja chromu i wypijanie większej ilości wody to kolejna wskazówka, którą warto wypróbować. Jeśli bardzo brakuje nam słodkich smaków, zamiast cukru można stosować jego nieszkodliwe zamienniki, takie jak ksylitol lub stewię. Dodatek cukru trzcinowego, syropu klonowego lub glukozowego jest tak samo szkodliwy jak dodatek cukru. Trzeba pamiętać, że nadmierne spożywanie cukru prowadzi do rozwoju cukrzycy, chorób naczyniowo-sercowych i otyłości (niezużyty nadmiar cukru odkłada się w postaci tkanki tłuszczowej podskórnej i trzewnej). Poza tym w organizmie zwiększa się ilość stanów zapalnych i hamuje się wchłanianie witamin z grupy B.

Mózg a cukier i tłuszcz

Dieta zachodnia obfituje w jedzenie zawierające cukier i tłuszcz. Chociaż rośnie świadomość szkodliwości dla zdrowia produktów przetworzonych zawierających te składniki, trudno wyeliminować je całkowicie z diety. Naukowcy z Instytutu Maxa Planca w Kolonii we współpracy z Uniwersytetem Yale postanowili zbadać, dlaczego tak się dzieje. Badania wykazały, że mózg przyzwyczajony do zjadania produktów bogatych w cukry i tłuszcze (m.in. słodycze, chipsy) przebudowuje się i podświadomie zaczyna preferować tego typu niezdrowe dla organizmu jedzenie. Podczas badań najsilniej aktywowany był w mózgu układ dopaminergiczny, odpowiadający za motywację i nagrodę. Co więcej, nasze nawyki mają wpływ na preferencje żywieniowe naszych dzieci. Dlatego tak trudno zmienić utrwalaną latami dietę i wyeliminować z niej cukier. Jednak jest to możliwe, a w niektórych przypadkach wręcz konieczne dla zdrowia.

Już miesiąc po odstawieniu cukru można zaobserwować zmiany w wyglądzie i samopoczuciu: lepszą kontrolę wagi, zmniejszenie apetytu, obniżenie poziomu cholesterolu we krwi (co znacznie poprawia wyniki badań i zapobiega chorobom związanym z zaburzeniami metabolicznymi), poprawę wyglądu skóry, lepszą odporność, poprawę jakości snu (co prowadzi do bardziej efektywnego wypoczynku i lepszego samopoczucia przez cały dzień). Wreszcie zauważyć można też poprawę zdrowia jamy ustnej, ponieważ bakterie wykorzystują cukry do produkcji kwasów, które uszkadzają szkliwo, co może prowadzić do rozwijania się próchnicy. Naukowcy odkryli również, że osoby, u których notowano wyższy poziom glukozy w wieku średnim, objęci są większym ryzykiem zachorowania na alzheimera w wieku późniejszym. Zresztą podobna korelacja występuje przy podwyższonym poziomie cholesterolu i trójglicerydów. •

Stewia – słodkie zioła Azteków

Stevia rebaudiana powszechnie znana jest jako naturalny substytut słodzików, w tym także cukru. To roślina z rodziny astrowatych, pochodząca z Ameryki Południowej (Paragwaj, Brazylia). Obecnie uprawiana jest w wielu krajach, m.in. w Japonii, Brazylii, Korei, Tajwanie, Urugwaju, Malezji i Chinach. U nas można kupić sadzonki stewii i uprawiać ją sezonowo (od wczesnej wiosny do późnej jesieni) w ogrodzie lub przez cały rok w doniczce. Roślina najlepiej rośnie na słonecznych stanowiskach, w piaszczystych, przepuszczalnych glebach. W pojemniku najlepiej zapewnić jej dobry drenaż, aby podczas podlewania woda nie zostawała w pojemniku, ponieważ powoduje to gnicie korzeni. Stewia jako naturalny słodzik ma długą tradycję. Można ją stosować do słodzenia napojów i potraw. Najczęściej jest dostępna w postaci sproszkowanego suszu lub gotowych suchych i płynnych ekstraktów. Poza walorami smakowymi ma także korzystny wpływ na nasze zdrowie. Dzięki zawartości stewiozydów obniża poziom glukozy i ciśnienia krwi, a przy tym zapobiega próchnicy zębów i trądzikowi. Ma też zdolność hamowania wzrostu niektórych bakterii (m.in. E-coli i innych w drogach moczowych) oraz działanie przeciwgrzybicze. Jest źródłem witamin C i A, rutyny, cynku, magnezu, żelaza i flawonoidów. Sięgnąć po nią powinny osoby walczące z nadwagą. Co ciekawe, stewia zachowuje swój słodki smak nawet po obróbce cieplnej (do 200 stopni Celsjusza) i w procesie suszenia.