Blask anielskiej tarczy

Archanioł Michał często, zwłaszcza w okresie baroku, był przedstawiany na obrazach i rzeźbach jako rycerz walczący z szatanem czy wódz niebieskiej armii podnoszący miecz lub włócznię na aniołów, którzy zbuntowali się przeciwko Bogu.

Sebastiano Ricci "Strącenie zbuntowanych aniołów", olej na płótnie, ok. 1720, Galeria Dulwich, Londyn

Źródłem tych popularnych w sztuce motywów jest Apokalipsa według św. Jana, w której czytamy: „I nastąpiła walka na niebie: Michał i jego aniołowie mieli walczyć ze Smokiem. I wystąpił do walki Smok i jego aniołowie, ale nie przemógł, i już się miejsce dla nich w niebie nie znalazło. I został strącony wielki Smok, Wąż starodawny, który się zwie diabeł i szatan, zwodzący całą zamieszkałą ziemię, został strącony na ziemię, a z nim strąceni zostali jego aniołowie. I usłyszałem donośny głos mówiący w niebie: »Teraz nastało zbawienie, potęga i królowanie Boga naszego i władza Jego Pomazańca, bo oskarżyciel braci naszych został strącony, ten, co dniem i nocą oskarża ich przed Bogiem naszym«” ­(Ap 12,7-10).

Archanioł Michał na obrazie Sebastiana Ricciego jest ubrany w strój rzymskiego żołnierza. Ma żołnierskie sandały, zwane caligae, zbroję torsową i czerwony płaszcz. Taką zbroję i płaszcz w starożytnym Rzymie nosili wysocy oficerowie, dowódcy.

Michał w prawej ręce trzyma miecz z pozłacaną rękojeścią, ale pokonuje swych przeciwników przede wszystkim blaskiem tarczy, który ich oślepia i przeraża. Zaciskają dłonie w bezsilnej wściekłości lub próbują zasłonić się przed blaskiem. To nadnaturalne światło jest symbolem Bożej potęgi. Upadający aniołowie są nadzy, co podkreśla ich bezbronność wobec Bożego gniewu. Ich skrzydła, czarne i karłowate, kontrastują z rozłożystymi, białymi skrzydłami archanioła.

Leszek Śliwa