Buja atomem

Z Japonii dochodzą sprzeczne informacje dotyczące szkód, które trzęsienie ziemi i fala tsunami miały spowodować w reaktorach leżących na terenach, które najbardziej ucierpiały. Wiadomo, że w elektrowni Fukushima I zawaliły się dach i ściany budynku, w którym znajduje się bunkier z reaktorem. Reaktor od tego na pewno nie ucierpiał, bo jest tak skonstruowany, że wytrzymuje znacznie większe obciążenia niż spadający dach. Zawalenie się dachu i ścian nie miało nic wspólnego z wybuchem jądrowym. Reaktor nie wybucha tak jak bomba atomowa. To całkowicie niemożliwe. Pojawiły się też informacje o tym, że w jednym z reaktorów tej elektrowni przestał działać system chłodzenia reaktora. Co to znaczy?

Reaktor się grzeje
We wnętrzu reaktora, w tzw. rdzeniu, zachodzą reakcje jądrowe. Każda z nich to – w skrócie mówiąc – rozerwanie jądra ciężkiego pierwiastka (np. uranu) na dwa lub trzy mniejsze. Przy okazji wydziela się bardzo duża ilość energii. Ta energia odbierana jest przez system chłodzenia i dzięki turbinom i generatorom zamieniana na energię prądu elektrycznego. Gdy system chłodzenia przestaje działać, w reaktorze jest za dużo energii i w konsekwencji w rdzeniu reaktora bardzo szybko podnosi się temperatura. Może ona wzrosnąć do takiego poziomu, że rdzeń, czyli samo serce reaktora, razem z paliwem jądrowym w środku ulegnie stopieniu. To najgorszy z możliwych scenariuszy. Najgorszy nie znaczy wcale, że na etapie projektowania i konstruowania elektrowni nieprzewidziany.

Elektrownie jądrowe, reaktory są tak budowane, że nawet stopienie rdzenia reaktora nie oznacza tragedii i skażenia obszarów wokół elektrowni. W bezpośredniej bliskości reaktora wzrośnie promieniowanie, dlatego zaleca się, by w przypadku ryzyka stopienia rdzenia ewakuować wszystkich, którzy mieszkają w promieniu 10, a nawet 20 km od elektrowni. W takiej odległości zwykle i tak nie ma osiedli ludzkich. Zwykle, ale nie zawsze. Duże zaludnienie powoduje, że w Japonii ludzie mieszkają stosunkowo blisko reaktorów. Informacje o tym, że ewakuowano ponad 100 tys. ludzi, nie świadczą o tym, że w elektrowniach dochodzi do tragicznych wydarzeń. Zgodnie z przepisami, ewakuuje się ludzi, zanim cokolwiek może się stać.

Dmuchanie na zimne
Jakie byłoby zagrożenie, gdyby rdzeń się stopił, a ludzi w porę by nie ewakuowano? Trudno powiedzieć, ale nie byłoby ono śmiertelne, nie wpłynęłoby nawet na zdrowie. Międzynarodowe przepisy w przypadku incydentów w elektrowniach jądrowych są bardzo restrykcyjne. To dobrze. Ale warto zdawać sobie sprawę z tego, że gdyby wypadek wydarzył się w zakładzie chemicznym, ewakuacja odbyłaby się dopiero wtedy, gdyby istniało bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia mieszkańców. W przypadku elektrowni jądrowych nie dopuszcza się nawet do pośredniego zagrożenia zdrowia. Ludność ewakuuje się nawet wtedy, gdy rdzeń topi się częściowo.