Całego taboru niestety nie można zobaczyć w jednym miejscu. Nie oznacza to jednak, że nie można go zobaczyć w ogóle. KSK przez cały rok organizuje wiele inicjatyw, podczas których odrestaurowane zabytki są dostępne dla miłośników kolei. A tych jest naprawdę spora grupa. W połowie marca jednodniową wystawę, która została zorganizowana we wrocławskiej Leśnicy, odwiedziło ok. 15 tys. ludzi.

„Zakaz fotografowania”

Jak zaznacza Michał Wychodil, rzecznik prasowy KSK, geneza organizacji sięga czasów PRL-u. Kolej w tym okresie była częścią doktryny sowieckiej i miała być użyta w razie spodziewanego konfliktu z kapitalistycznym Zachodem. – Dlatego wszystkie obiekty kolejowe były uważane za strategiczne i oznaczano je tabliczkami z napisem: „Zakaz fotografowania”. Ten, kto nie miał stosownego zezwolenia od Milicji Obywatelskiej lub Służby Ochrony Kolei, nie mógł robić zdjęć. To się zmieniło po transformacji ustrojowej i w 1991 roku zebrała się grupa, która złożyła wniosek do wojewody wrocławskiego o oficjalne zarejestrowanie stowarzyszenia – Klubu Sympatyków Kolei. Na początku chodziło głównie o fotografowanie powoli odchodzących już do lamusa pojazdów. – Lata 90. XX w. były dla kolei trudne, ale dla pasjonatów już trochę lepsze. Dlaczego? Bo po torach wciąż jeździł tabor z lat 60. i 70., były dawna sygnalizacja kształtowa, semafory ramienne, jeździły ostatnie parowozy. Kolej nie przeszła jeszcze modernizacji, można było więc fotografować ją taką, jaka była przed dekadami – wyjaśnia Michał Wychodil.

  Jak się okazuje, możliwość zajrzenia do wnętrza lokomotywy jest marzeniem nie tylko małych chłopców.
Barbara Zegarlicka /KSK

Ocalają od zniszczenia

– W latach 90. XX w. bardzo dużo jeździłem po Polsce i robiłem zdjęcia. Byłem maniakiem kolejowym i wszystko chciałem zobaczyć na własne oczy. To był okres „zwijania” kolei w Polsce – opowiada prezes klubu Ryszard Boduszek. Przyznaje, że dzięki temu miał rozeznanie, gdzie i w jakim stanie są interesujące obiekty, które przetrwały okres dewastacji. – W pewnym momencie zacząłem pisać do właścicieli prośby, by zechcieli je przekazać na rzecz przyszłego muzeum. Jedni dawali nam je za darmo, inni odsprzedawali. Tak pozyskiwaliśmy kolejne wagony i lokomotywy. Oczywiście starałem się, by powstająca kolekcja miała jakiś logiczny sens i spełniała nasz podstawowy warunek – żebyśmy jako wolontariusze byli w stanie doprowadzić ją do używalności – opowiada. Z dumą dodaje, że spośród ponad 130 eksponatów tylko kilka przywieziono na lawetach.

  Uczestnicy wycieczek korzystają z wagonów historycznych serii Bi z lat 1928–1930, z drewnianymi ławkami, wyprodukowanych dla Deutsche Reichsbahn--Gesellschaft.
Karol Białkowski /Foto Gość

Dziś własnością wrocławskiego KSK jest jedna z największych kolekcji wagonów towarowych w Europie. – Wyjątkowość tego zbioru polega na tym, że wszystkie wagony są w jednym miejscu, w obrębie Wrocławskiego Węzła Kolejowego. Staramy się, by z każdej serii był przynajmniej jeden, a czasem nawet dwa wagony różnych typów. Oczywiście nie brakuje też w naszych zbiorach wagonów osobowych. Część stacjonuje w okolicy lokomotywowni Wrocław Główny oraz za lokomotywownią, na wydzierżawionych torach Sekcji Utrzymania i Napraw Taboru Kolejowego PKP InterCity. Chcielibyśmy, aby w tym miejscu powstało nasze muzeum – zaznacza M. Wychodil.

  Klub ma również sekcję modelarską. Wciąż rozbudowywana makieta w skali H0 1:87 jest modułowa, a rozłożona w całości – jedną z największych w Europie.
Barbara Zegarlicka /KSK

Potencjał jest ogromny

Dlaczego wybrano to miejsce? Znajduje się ono w sąsiedztwie dawnych warsztatów, reliktów Dworca Górnośląskiego, najstarszego na ziemiach polskich, oraz w pobliżu węzła kolejowego, co ułatwiłoby manewrowanie. – Mamy wiele pomysłów na naszą działalność. Po pierwsze muzeum na pewno pozwoliłoby pokazać wszystkie te pojazdy, którymi dysponujemy. Byłoby też łatwiej wykorzystywać sprawne lokomotywy i wagony do organizowania różnego rodzaju wycieczek retro, a jest na nie popyt – zauważa prezes KSK. W planach są również inicjatywy edukacyjne oraz aktywizujące zarówno młodzież, jak i seniorów. Utrzymanie sprawności całego taboru wymaga wiedzy technicznej i poznania tajników mechaniki sprzed ery modułowej. – Dzisiaj, jak coś się zepsuje, wymienia się cały zespół elementów na nowy, a my musimy sięgnąć do technik wykorzystywanych w czasach, gdy nasze maszyny zostały wyprodukowane. Muzeum da nam możliwość, by na przykład zaprosić młodzież do warsztatu i pokazać, jak to było kiedyś, a uczniom szkół technicznych da okazję zastosowania w praktyce tego, czego uczą się na zajęciach. Chcielibyśmy również zaangażować osoby starsze, a zwłaszcza kolejowych emerytów. Oni mają wiedzę, ale też doświadczenie, którym mogliby się podzielić z odwiedzającymi – zaznacza.

  Tłumy odwiedzających jednodniowe wystawy organizowane przez KSK pokazują, jak wielkie jest zainteresowanie zabytkowymi pociągami. To daje motywację do walki o przestrzeń dla Muzeum Kolejnictwa we Wrocławiu.
Barbara Zegarlicka /KSK

Na wycieczkę

Zanim będzie można odwiedzić Muzeum Kolejnictwa, minie pewnie jeszcze sporo czasu. Są jednak pomysły „na już”, które stanowią dobrą propozycję dla zainteresowanych starymi pociągami, ale również turystyką w regionie. – Regularnie organizujemy kolejowe wycieczki po Dolnym Śląsku. Dwa lata temu wprowadziliśmy dwa autorskie projekty. Pierwszy – „Kolejowe zakamarki Wrocławia – pociągi retro z przewodnikiem” – realizujemy w rejonie Wrocławskiego Węzła Kolejowego. To są składy z wagonami z końca lat 20. XX w., ciągnięte przez lokomotywę spalinową z lat 60. XX w. Proponujemy przejazdy nie tylko po torach wykorzystywanych przez pociągi pasażerskie, ale również liniami towarowymi. Jest to poznawanie Wrocławia z zupełnie innej perspektywy. Ponadto na stacji można wejść do lokomotywy i zobaczyć jej wnętrze oraz posłuchać przewodnika – opowiada Michał Wychodil.

  Na zdjęciu przechodzący obecnie naprawę i renowację parowóz Tkt48-146.
archiwum KSK

Drugą propozycją są Kolejowe Szlaki Dolnego Śląska. – Dzięki temu, że od czasów przedwojennych siatka linii kolejowych na Dolnym Śląsku jest gęsta, a dzięki staraniom samorządów na nowo uruchamia się zamknięte wcześniej trasy, mamy coraz więcej możliwości organizowania ciekawych wycieczek kolejowych. To okazja, by na nowo odkrywać Dolny Śląsk – przekonuje. A jest czym się zachwycać. – Na trasie Kłodzko Główne–Wałbrzych Główny (linia 286) znajdują się jedne z najwyższych mostów i wiaduktów kolejowych w Polsce. Mamy Góry Sowie, Góry Włodzickie, Góry Wałbrzyskie – szczyty od 500 do ponad 700 m n.p.m. Tam jest też najdłuższy tunel kolejowy na Dolnym Śląsku (ponad 1600 m). Warto poznać historie związane z II wojną światową, z osadnictwem, wydobyciem, przemysłem. Podczas każdej z takich wycieczek przewodnik opowiada o mijanych atrakcjach – dodaje. Propozycje cieszą się naprawdę sporym zainteresowaniem, dlatego ewentualną podróż warto zaplanować wcześniej, zaglądając na stronę kskwroclaw.pl.

  Klub posiada jedną z największych kolekcji wagonów towarowych w Europie.
Barbara Zegarlicka /KSK