Sztuka siódmego dnia

Jedni mówią sztuka naiwna, inni nieprofesjonalna, jeszcze inni prymitywna. Ale twórczość z kręgu Art. Brut. budzi na świecie coraz większe zainteresowanie. Artyści ludowi, klasycy polskiej sztuki naiwnej, tacy jak Nikifor, artyści autystyczni, schizofrenicy widzą świat w niesamowitych barwach. Szczerze, aż wzruszająco, starają się przekazać swój obraz, choć nie malują, by wystawiać. Sztuka nieograniczona modą, trendami, miejscami w galeriach powstaje w warsztatach wykształconych samouków, ale także wśród pacjentów szpitali psychiatrycznych, pensjonariuszy domów opieki społecznej, czy więźniów.

Tworzona w bólu i cierpieniu, czasem stanowi jedyny sens życia. W pracach artystów nieprofesjonalnych dominują motywy religijne. Pełno tam biblijnych postaci, piet i kalwarii. Nie brakuje również swoistych teologicznych poszukiwań. „Pieta” Stanisława Zagajewskiego, „Trójca Święta” Jędrzeja Wawro, „Wieża Babilońska” Jerzego Kułkowskiego... Najwyraźniej tytułowe „Talent, pasja, intuicja” dopełnić powinna „wiara”.

Wystawa przygotowana przez Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie i Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu przybliża dzieła uznanych klasyków, m.in. Nikifora, Ociepki, Monsiela, Krawczuka, Sówki, Zagajewskiego, Kudły, Zegadły, oraz prace niedawno odkrytych utalentowanych artystów bez dyplomów, takich jak: Dembiński, Jezierzański, Chełmowski, Rebelski, Świetlik, Stręk i inni. Prezentuje sylwetki ponad 120 twórców i ponad 500 prac.

Pierwsza część wystawy ukazuje najwybitniejsze osobowości twórcze, klasyków gatunku. Druga część – to przedstawienie najbardziej interesujących artystów, którzy zaistnieli i zaczęli tworzyć w ostatnich 20 latach. Wśród nich są prace Józefa Chełmowskiego („Życie Krzyżowe Jezusa Chrystusa”), Wiktora Chrzanowskiego („Oko Opatrzności”), Barbary Skiby („Cykl: Święci”), czy Stanisława Żywolewskiego („Żydy” – portret Świętej Rodziny).

Z upływem lat fachowcy dostrzegają ewolucję warsztatu twórców nieprofesjonalnych. Coraz mniej jest w nim naiwności, dziecięcego spojrzenia na świat, baśniowej mistyki, a granica dzieląca twórczość nieprofesjonalną od profesjonalnej staje się trudna do rozpoznania. Twórcy zrzeszają się w klubach, uczestniczą w konkursach, np. plastycznym im. Pawła Wróbla w Katowicach Szopienicach. Prace na ten konkurs można nadsyłać do 30 września.

„Talent, pasja, intuicja – druga edycjapo dwudziestu latach”. Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, ul. Kredytowa 1.Wystawa czynna do 9 października 2005, wtorek, czwartek, piątek godz. 9.30–16.00, środa godz. 11.00–18.00 (wstęp bezpłatny), sobota, niedziela godz. 10.00–17.00. Muzeum nieczynne w poniedziałki i w pierwszy weekend miesiąca. Bilety w cenie 9 i 4 zł