„Negocjacje z Watykanem będą trudniejsze, ponieważ na czele Kościoła stanął biskup dobrze znający realia socjalistycznego państwa”, zapisano w ściśle tajnym raporcie, który przygotowały komunistyczne służby specjalne kilka dnipo wyborze Jana Pawła II.
Udało nam się dotrzeć do tych dokumentów. Są to głównie materiały analityczne, opracowane przez wywiad Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego NRD (Stasi), obecnie przechowywane w Federalnym Urzędzie ds. akt Stasi w Berlinie. Obszerny raport, zawierający charakterystykę osoby kard. Karola Wojtyły oraz prognozujący najważniejsze kierunki jego pontyfikat, powstał już dwa dni po wyborze.
Pierwszy raport
Materiał, przy współpracy SB, został opracowany w Moskwie i rozesłany do „bratnich” służb bloku wschodniego. W ten sposób trafił do wschodniego Berlina. Można sądzić, że był to pierwszy całościowy raport opracowany na potrzeby komunistycznych organów bezpieczeństwa. Materiał szczegółowo opisuje drogę życiową kard. Wojtyły, krąg jego przyjaciół i znajomych, zainteresowania i pasje, także artystyczne i sportowe. W ocenie autorów raportu wybór kard. Wojtyły to wielkie wyzwanie dla całego systemu komunistycznego. Spodziewano się, że jego skutkiem może być odrodzenie religijne w Europie Wschodniej.
Kard. Wojtyła przedstawiany jest jako wybitny intelektualista, znakomity mówca, szybko nawiązujący kontakty zarówno z kręgami intelektualistów, jak i wielkimi masami uczestniczącymi w uroczystościach religijnych. Autorzy raportu podkreślają jego wielki autorytet moralny, skromność oraz ascetyczny tryb życia. „Ma głębokie zainteresowania filozofią, psychologią i naukami przyrodniczymi. Znakomicie opanował języki: łacinę, angielski, francuski, niemiecki, hiszpański i włoski. Najważniejszym wzorem dla niego jest postać św. Stanisława ze Szczepanowa, biskupa i męczennika”. Zwraca się także uwagę, że jest zwolennikiem dialogu ekumenicznego oraz odnowy Kościoła w duchu Soboru Watykańskiego II.
„Polityczne poglądy kard. Wojtyły trudno oceniać jednoznacznie – zapisano w raporcie. – Z pewnością jest zdecydowanym antykomunistą, jednocześnie jednak pozytywnie ocenia niektóre przemiany, jakie dokonały się w Polsce na skutek reform ustrojowych”. Przypomniano, że jako metropolita krakowski wielokrotnie krytykował władze państwowe za łamanie praw człowieka, przymusową ateizację społeczeństwa oraz negowanie roli Kościoła na obszarze kultury. W dalszej części raportu podkreślono, że kard. Wojtyła wielokrotnie udzielał wsparcia antysocjalistycznej opozycji, a z niektórymi jej liderami utrzymywał osobiste kontakty. W konkluzji napisano, że wybór kard. Wojtyły na papieża oznacza bardziej zdecydowane wsparcie Watykanu dla postulatów wolności sumienia oraz swobód obywatelskich w krajach komunistycznych.
To dla nas sygnał, że cenisz rzetelne dziennikarstwo jakościowe. Czytaj, oglądaj i słuchaj nas bez ograniczeń.
Andrzej Grajewski