Fundusze Europejskie są dla każdego z nas. Przeciętny Kowalski może z nich skorzystać pośrednio, jeżdżąc drogą zbudowaną przy wsparciu z funduszy, odwiedzając Centrum Nauki Kopernik, podziwiając odrestaurowane zabytki czy też bezpośrednio uczestnicząc w projektach finansowanych z programu Kapitał Ludzki. Dla bezrobotnych są darmowe szkolenia, dla doktorantów preferowanych kierunków – stypendia, dla magistrów i inżynierów – studia podyplomowe w wybranych obszarach. Oferty szkoleń, kursów i podyplomowych studiów można znaleźć na stronie www.projekty.efs.gov.pl. Na szczególne wsparcie mogą liczyć osoby planujące rozpocząć działalność gospodarczą. Mają szansę nie tylko uczestniczyć w szkoleniach, ale też dostać gotówkę na rozkręcenie biznesu. Ponieważ jednak ta forma pomocy od początku cieszy się dużym zainteresowaniem, w wielu regionach pula pieniędzy przeznaczona na to działanie już się wyczerpała.

Czy to dla mnie?

• Czy dostanę środki unijne na budowę prywatnego domu i instalację solarów?
Osoba fizyczna nie może samodzielnie ubiegać się o pozyskanie środków z Funduszy Europejskich (wyjątkiem są osoby prowadzące działalność gospodarczą lub rolnicy). Władze gmin mają możliwości uzyskania dotacji dla swoich mieszkańców.

• O jakie środki mogą się ubiegać osoby niepełnosprawne?
Osoby niepełnosprawne mogą ubiegać się o środki z UE na równych prawach z pozostałymi beneficjentami. Znajdują się wśród grup preferowanych przy przyznawaniu środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej oraz skierowanych do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Kto ty jesteś?
Różne podmioty mogą starać się o dofinansowanie bardzo różnych działań: od budowy oczyszczalni ścieków po e-biznes czy zorganizowanie warsztatów sztuki ludowej. Liczy się nie tylko pomysł, ale też to, kto go będzie realizował i na jaką skalę. Najpierw więc trzeba zastanowić się, do jakiej dziedziny zalicza się projekt i czy jest ona zakwalifikowana przez Unię Europejską do wsparcia. Do pomysłu należy dopasować odpowiedni program, a w ramach niego: priorytet i działanie. Przy tym ostatnim znajdziemy szczegółowe określenie beneficjentów, czyli tych, którzy mogą się starać o unijne pieniądze. Inne są propozycje dla przedsiębiorców małych, inne dla średnich, a jeszcze inne dla jednostek samorządu terytorialnego czy wyższych uczelni. W programach regionalnych możemy liczyć na dotacje mniejszych projektów, wartości do kilku milionów złotych. W pozostałych programach – dla przedsięwzięć o szerszym zasięgu – pula pieniędzy jest większa. Ważne jest również, kto i z jakiego województwa ubiega się o dotację. Programy dla mieszkańców miast różnią się od tych dla terenów wiejskich. Zarządy województw wymagają, by dotowany biznes czy inwestycja znajdowała się na terenie ich regionu, niektóre dodatkowo żądają, by wnioskodawca był ich mieszkańcem czy przedsiębiorcą.

Mierz siły na zamiary
Największe podmioty, jak chociażby Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, które prowadzą strategiczne inwestycje, dostają fundusze na określone przedsięwzięcia: na przykład wybudowanie do 2013 r. 477 km autostrad. Poza konkursem pieniądze otrzymują też jednostki samorządu terytorialnego na realizację projektów, do których nikt inny nie będzie mógł się zgłosić. Pozostałe podmioty, które chcą realizować swoje pomysły przy wsparciu z Funduszy Europejskich, muszą stanąć do konkursu. Dofinansowanie dostaną projekty najlepsze. Zanim jednak zaczniemy pisać wniosek o unijną dotację, musimy zdać sobie sprawę, że sięgając po Fundusze Europejskie, bierzemy na siebie szereg zobowiązań, a przyznanie dotacji jest obwarowane wieloma wymaganiami. Szacując wartość inwestycji czy innego działania, musimy pamiętać, że nigdy nie dostaniemy całości tej kwoty. Wielkość dofinansowania jest różna w różnych programach i waha się od ok. 30 do 85 proc. Reszta to tzw. wkład własny, który musimy zgromadzić. Jeśli na przykład chcemy założyć popularny teraz miniżłobek, możemy liczyć na pokrycie połowy kosztów. Starając się o dofinansowanie, musimy wykazać, że dołożymy drugą połowę, ale również – że mamy środki na pokrycie całej inwestycji. Nie musimy mieć gotówki na koncie, zabezpieczeniem może być także promesa kredytowa.

Trzeba także liczyć się z tym, że procedura przyznawania środków unijnych nie zawsze jest krótka. Może upłynąć nawet rok od momentu złożenia wniosku do otrzymania pierwszej zaliczki. Z każdej otrzymanej złotówki będziemy musieli skrupulatnie się rozliczyć. Trzeba będzie gromadzić rachunki i zgodnie z wymaganiami płatnika szczegółowo je opisywać. Pieniądze będziemy otrzymywać zaliczkowo – w transzach. Kolejną transzę otrzymamy dopiero po rozliczeniu co najmniej trzech czwartych poprzedniej. W razie opóźnień w wypłatach musimy mieć własne środki na kontynuowanie inwestycji. Kiedy z kolei my mamy opóźnienia w realizacji inwestycji, nie udaje się nam dotrzymać harmonogramu – natychmiast musimy o tym zawiadomić opiekuna projektu. Organ nadzorujący wymaga bowiem, by działania były prowadzone dokładnie tak, jak zobowiązaliśmy się w harmonogramie.

Bez większych zmian
Występując z wnioskiem o przyznanie środków z Funduszy Europejskich, musimy liczyć się z tym, że przez okres trwania dofinansowania i przez rok po nim nie będziemy mogli zawiesić działalności firmy, jeśli założyliśmy ją przy współudziale unijnych pieniędzy, zmienić współudziałowców, sprzedać ani wypożyczyć maszyn kupionych za unijne środki. Nie będziemy też mogli ich użytkować w inny sposób, niż zobowiązaliśmy się w umowie. Zmiany mogą zakończyć się tym, że będziemy musieli zwracać dotację wraz z odsetkami. Podobnie jeśli nie będziemy w stanie dokończyć inwestycji. Fundusze Europejskie są więc dla osób odpowiedzialnych, zdeterminowanych do zakończenia rozpoczętego działania.

Wiarygodni i wypłacalni
O Fundusze mogą ubiegać się obywatele Polski, ale też zagraniczni inwestorzy, którzy planują przedsięwzięcia w naszym kraju i tutaj mają siedziby swoich firm. Kandydat nie może być karany za przestępstwa gospodarcze, nie może mieć długów, zalegać z podatkami czy obowiązkowymi opłatami. Na dotację nie mogą liczyć przedsiębiorcy, którzy już korzystali z Funduszy Europejskich i nie wywiązali się z umowy.

Więcej informacji o Funduszach Europejskich można znaleźć na stronie: www.funduszeeuropejskie.gov.pl
Tekst artykułu dostępny jest również na stronie: www.goscniedzielny.pl/fundusze-europejskie. Na stronie „Gościa Niedzielnego” możesz zadać pytanie ekspertowi, który podpowie, wyjaśni, rozwieje wątpliwości dotyczące korzystania z Funduszy Europejskich.

Gdzie i jak pytać o fundusze?

• Na stronie www.funduszeeuropejskie.gov.pl znajduje się wyszukiwarka unijnych dotacji, która pomoże wyszukać odpowiedni program i działanie.

• Szczegółowych informacji udzielają: Centralny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich, ul. Krucza 38/42, Warszawa, w godz. pon.–pt. 8–18, sob. 10–14 , tel.: 22 626 06 32, 626 06 33, fax: 22 745 05 45; e-mail: punktinformacyjny@cpe.gov.pl oraz sieć regionalnych i lokalnych punktów informacyjnych, których adresy można znaleźć na stronie: www.funduszeeuropejskie.gov.pl.

Konsultacja w sprawie funduszy zaczyna się od krótkiej ankiety: kim jest podmiot starający się o dotację (osoba, która chce założyć własną działalność gospodarczą; firma [branża, liczba pracowników, roczny obrót]; organizacja pozarządowa; administracja publiczna; instytucja kultury; rolnik; instytucja naukowo-badawcza; osoba fizyczna; szkoła lub uczelnia; inne); w jakim województwie realizowany będzie projekt (obszar miejski czy wiejski); krótki opis projektu – na czym ma polegać i czemu służyć; szacunkowa wartość projektu.