Obraz mistrza Bartolomé „Przemienienie Pańskie”

Jezus zaprowadził na górę trzech spośród swoich uczniów: Piotra, Jakuba Starszego i Jana. „Tam przemienił się wobec nich: twarz Jego zajaśniała jak słońce, odzienie zaś stało się białe jak światło. A oto im się ukazali Mojżesz i Eliasz, którzy rozmawiali z Nim” – opisuje Ewangelia według św. Mateusza (17,2-3).

Mistrz Bartolomé Przemienienie Pańskie olej na desce, ok. 1480–1493 Muzeum Sztuki Uniwersytetu Arizony Tucson (USA)

Dysputa apostołów

Mojżesz (z lewej strony) trzyma w rękach tablice z przykazaniami. W ten sposób przekazuje nam, że Jezus wypełni prawo nadane przez Boga Ojca. Eliasz natomiast reprezentuje wszystkich proroków Starego Testamentu, którzy zapowiadali nadejście Mesjasza. Swoją obecnością zaświadcza, że to właśnie Jezus jest Mesjaszem.

Hiszpański artysta w sposób zupełnie nietypowy namalował apostołów. Zwykle w scenie przemienienia Pańskiego są oni przedstawiani jako ludzie zaszokowani, a nawet przerażeni, którzy nie rozumieją, co się dzieje. Tymczasem tu widzimy ich spokojnych, tak jakby prowadzili między sobą dysputę, nie bardzo nawet przyglądając się niezwykłej scenie. Wydaje się, że Piotr (pierwszy z lewej) i Jakub (w środku) słuchali wykładającego Jana, który z kolei na kartach Ewangelii szuka odpowiedniej interpretacji. To, że dysputa dotyczy sceny widocznej powyżej, rozpoznajemy po gestach apostołów. Wszyscy mają podniesioną w górę przynajmniej jedną dłoń.

Obraz był częścią wielkiego, składającego się z 46 obrazów poliptyku ołtarzowego w katedrze w hiszpańskim mieście Ciudad Rodrigo koło Salamanki. Zachowało się tylko 26 z nich. Autorami obrazów są dwaj malarze: Fernando Gallego i nieznany z nazwiska artysta zwany mistrzem Bartolomé. W 1877 roku wszystkie zachowane dzieła kupił brytyjski kolekcjoner Herbert Cook. W połowie XX wieku trafiły one do USA, kupione przez fundację Samuela H. Cressa i podarowane Muzeum Sztuki Uniwersytetu Arizony.

Leszek Śliwa