Tak być nie powinno. Pokolenie urodzone w XXI wieku traci w ten sposób bardzo istotny dla jego tożsamości fragment historii. O ile II wojna światowa jest dla młodych ludzi ważna (bo widać, jak jej skutki wciąż wpływają na naszą teraźniejszość), o tyle walka z komunizmem znika z horyzontu millenialsów. Odzyskanie niepodległości w 1989 roku coraz częściej bywa postrzegane jako „efekt uboczny” końca zimnej wojny, z którym Solidarność ponoć nie ma wielkiego związku. Bo przecież w 1981 roku przegrała. No chyba nie do końca…

Jeszcze gorzej jest z ludźmi, którzy tworzyli demokratyczną opozycję, podejmowali walkę z narażeniem nie tylko kariery, ale często zdrowia i życia. Robili to, wierząc w ideały ruchu, który wtedy zadziwił świat. Tylko nieliczni weszli w skład elit III RP, tworzących się na zasadzie kooptacji i historycznego kompromisu. Więcej było takich, którzy go nie zaakceptowali i zapłacili za to bardzo konkretną cenę. Nie stali się beneficjentami transformacji, a co gorsza, nie są dziś traktowani jako ci, którym zawdzięczamy wolność. Trzeba to zmienić, póki są wśród nas.

Taki cel ma akcja społeczna Paszporty Wolności, której druga edycja właśnie zmierza do finału. To coś więcej niż dziesięć dokumentalnych portretów prezentowanych na antenach TVP Historia i TVP Dokument (dostępnych też na stronie paszportywolnosci.tvp.pl). Akcja, której partnerami są Solidarność, IPN, Stowarzyszenie Wolnego Słowa i „Godność”, ma wydobyć z zapomnienia ludzi, którym coś jesteśmy winni. Nie na chwilę, nie tylko w trakcie uroczystej gali. To także wsparcie materialne świadczone przez sponsorów, otoczenie szacunkiem bohaterów narodowych, tak jak to się w naszej tradycji działo z powstańcami styczniowymi czy żołnierzami AK. Zobaczmy, jak pięknie żyli, jak byli dzielni, ile mieli w sobie żaru i fantazji. Posłuchajmy ich historii, które dla pokolenia niemającego do Solidarności stosunku sentymentalnego mogą okazać się odkryciem.

Koncert towarzyszący gali Paszportów Wolności (12 grudnia w TVP 1) składa się z najważniejszych pieśni stanu wojennego w nowych interpretacjach młodych laureatów programu „The Voice of Poland”. Zaskakujących, innych, oryginalnych. Ale dziedzictwo jest żywe dopiero wtedy, gdy nowe pokolenie odczyta je po swojemu. •