Po Roku św. Pawła papież Benedykt XVI ogłosił Rok Kapłański. Początek: 19 czerwca w uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa. Bezpośrednią okazją jest 150-lecie śmierci św. Jan Vianneya, ale ta okoliczność wydaje się raczej pretekstem. Dlaczego właśnie teraz kapłaństwo stało się tematem zadanym Kościołowi do przemyślenia i przemodlenia? Być może dlatego, że tożsamość kapłana bywa bowiem dziś kwestionowana czy rozmywana. Niepokoją wieści o skandalach czy odejściach duchownych, nagłaśniane przez media. Dotyczy to wprawdzie małego procenta księży, ale zło popełnione przez ludzi na świeczniku działa ze zdwojoną siłą. Każdy upadek kapłana, niezależnie od tego, czy jest nagłośniony (mniej lub bardziej obiektywnie) czy nie, jest raną dla Kościoła. Osłabia, a niektórym wręcz przesłania sens kapłańskiego powołania.

W Europie od lat liczba duchownych się zmniejsza. W Polsce od 2006 roku liczba kleryków zmniejszyła się o jedną czwartą. To, co dzieje się na Starym Kontynencie, bardzo łatwo uznajemy za zjawisko ogólnoświatowe. Tymczasem jeśli popatrzymy na ogólnokościelne statystyki, to nie są one tak pesymistyczne. Od roku 2000 po 20-letnim okresie spadku liczby kapłanów pojawiała się tendencja do powolnego wzrostu. W latach 2000–2007 ponad 20-procentowy wzrost odnotowano w Afryce (27,6) i w Azji (21,2), w Ameryce liczba utrzymuje się na tym samym poziomie. Tylko w Europie wyraźnie spada (o 6, 8 proc.).

To może być rachunek sumienia
Jeśli jako temat tego roku Papież wybrał słowa „Wierność Chrystusa, wierność kapłana”, to znaczy, że jest jakiś problem z wiernością kapłańskiemu powołaniu. To hasło kryje sugestię konieczności powrotu do źródeł, postawienia pytania o to, co jest najgłębszym sensem kapłańskiego powołania. Czy my, księża, nie rozmijamy się z istotą swojej misji? A świeccy, czy oczekują od duchownych tego, czego rzeczywiście powinni się po nich spodziewać? Watykańscy hierarchowie podkreślają, że ma to być rok pozytywny, w którym kapłaństwo zostanie dowartościowane, pokazane jako bezcenny dar dla Kościoła. Ma to być rok modlitwy z kapłanami i za kapłanów. Rok duchowej odnowy każdego z księży. – To będzie i dla nas, księży, i dla świeckich okazja do refleksji nad kapłaństwem, pokazania go na właściwym miejscu – zauważa ks. Jan Klemens, emerytowany proboszcz parafii św. Anny w Katowicach- Nikiszowcu. – To bardzo ważne w czasach, w których na wszystko patrzy się czysto po ludzku, czyli bez wiary. Najstarszy ksiądz naszej diecezji, który w czerwcu będzie obchodził 70-lecie kapłaństwa, powiedział mi kiedyś „myśmy nasze kapłaństwo celebrowali”. Przygotowując dzień skupienia w seminarium, zrobiłem ankietę wśród młodzieży na temat księży i byłem zaskoczony, jak wysoko stawiali ideał księdza, kojarzyli go jako kogoś bardzo blisko Chrystusa. Dla nas, księży, to będzie rok rekolekcji o kapłaństwie, które będą nam głosić również ludzie świeccy. To może być także rachunek sumienia.

Ksiądz Klemens ma 51 lat kapłaństwa. Kiedy zapytałem go, co jest najważniejszą cechą dobrego księdza, odpowiedział bez wahania „wierny kapłaństwu”, mimo że nie znał jeszcze hasła roku. – Nasz ojciec duchowny w seminarium mówił nam, że należałoby mówić raczej „wołanie”, zamiast „powołanie”. Bo powołanie kojarzy się z czymś jednorazowym, a tymczasem chodzi o „wołanie” Boga, na które trzeba codziennie odpowiadać. Mówię nieraz nowożeńcom na naukach przedślubnych, że nie powinni dopuścić nawet myśli o rozwodzie. To samo dotyczy i nas, księży. Wiem, co wybrałem albo raczej kogo wybrałem i chcę Mu być wierny.

Dlaczego św. Jan Vianney?
Historia Kościoła zna setki przykładów świętych kapłanów. Dlaczego właśnie Proboszcz z Ars awansował na oficjalnego patrona roku kapłaństwa? Chyba dlatego, że ta postać znakomicie nadaje się do zobrazowania tematu kapłańskiej wierności. Jan Vianney nie bez trudności skończył seminarium, nie błyszczał oryginalnością. Był owładnięty właściwie jedną pasją – chciał „zdobywać ludzi dla Boga”. Czy nie tak właśnie wyraża się najgłębszy sens kapłaństwa? „Ludzi będziesz łowił” – to ewangeliczna formuła powołania. Św. Jan był wierny podstawowym kapłańskim czynnościom: spowiadał, odprawiał Msze, głosił kazania, katechizował i dużo się modlił. Zwykły wiejski proboszcz, ale z wielkim sercem. Pokornie i prosto służący Bogu, Kościołowi, parafianom. Nadzwyczajny w zwyczajnym duszpasterstwie. Kiedy biskup posyłał Vianneya do Ars, liczącego 230 osób, mówił mu: „Jest to mała parafia, w której nie ma wiele miłości Boga, ty im ją przyniesiesz”. Czasy dziś inne, ale sens kapłańskiej służby w swoim rdzeniu jest dokładnie taki sam: nieść miłość Boga, tam gdzie jej brakuje, zachować podwójną wierność: wobec Boga i wobec ludzi.

Jan Paweł II w wielkoczwartkowym liście do kapłanów z roku 1986 zwracał uwagę na szkodliwą tendencję do zeświecczania kapłańskiej misji i przypominał, że „zasadniczą sprawą dla Kościoła jest zachowanie tożsamości kapłana w wymiarze wertykalnym”. Jako przykład wzorowego utrzymania tego „pionowego” odniesienia Papież wskazał na św. Jana Vianneya. Nie oznacza to wcale, że ksiądz ma stać z dala od ludzkich problemów. Przeciwnie, winien jak najlepiej je poznawać, tak jak Proboszcz z Ars, czyli jako kapłan, w perspektywie zbawienia ludzi, pamiętając cały czas, że ma być świadkiem innego życia niż ziemskie.

Bez wiary ani rusz
Wydaje mi się, że wizerunek księdza jest dziś mocno zdeformowany przez media. Słyszymy albo o księżach skandalistach albo o „świeckich bohaterach” w sutannie. Jaka jest prawda? Jestem przekonany, że każdy z Czytelników znajdzie w historii swojej wiary przykłady księży, którzy okazali się dla nich dobrymi pasterzami. Nieraz mimo ludzkiej słabości. Znajdziemy też pewnie przykłady postaw negatywnych. Antyklerykalizm napędzają bardzo często sami duchowni, ale pewna doza niechęci do duchowieństwa ma swoje głębsze źródło. Ksiądz, nawet bardzo niedoskonały, jest znakiem. Przypomina o chrześcijańskim powołaniu także tym, którzy go odrzucili. Człowiek w koloratce nieraz nawet samą obecnością stawia pod znakiem zapytania samousprawiedliwienie, które stało się dla wielu schronieniem po utracie wiary. „Podeptane sumienie przypomina o sobie, a zatem teraz trzeba podeptać również to wszystko, co staje się jego głosem” – zauważa Benedykta XVI. Świat drażni dziś zwłaszcza celibat. Podważanie jego sensu należy do kanonu współczesnej krytyki Kościoła. To prawda, celibat zamiast owocować bezinteresowną miłością do ludzi, staje się czasami ogrodem pełnym chwastów. – Grozi nam wygodnictwo. Odzywa się w nas nieraz taka stara kapryśna panna – przyznaje ks. Klemens. Zdaniem papieża Benedykta XVI, problemem leży nie tyle w samym celibacie, ile w wierze. – Im uboższa w wiarę jest dana epoka, tym częściej zdarzają się niepowodzenia. W konsekwencji celibat traci na wiarygodności, a jego właściwy sens znika z pola widzenia. Musimy sobie jednak uświadomić, że epoki, w których notuje się kryzys celibatu, są również epokami kryzysu małżeństwa – diagnozował przed laty („Sól ziemi”). Nasza epoka kwestionuje w ogóle możliwość podejmowania przez człowieka decyzji, które go wiążą na zawsze. Podważa się sens jakiejkolwiek wierności. W takim klimacie, przy kruchości życia rodzinnego i małżeńskiego, trudniej jest zaryzykować decyzję o celibacie. „Kandydat na kapłana musi dostrzec, że wiara jest w jego życiu siłą i musi wiedzieć, że może żyć tylko w wierze” – podkreśla Benedykt XVI.

Nawróciwszy się, utwierdzaj braci
Ksiądz decyduje się na życie bez własnej rodziny. Jest zaślubiony Kościołowi i dlatego potrzebuje wsparcia Kościoła. Nie chodzi tu o instytucję, ale raczej o przynależność do konkretnej kościelnej wspólnoty (parafia, grupa, ruch), w której wzrasta jako mężczyzna, ojciec duchowny, pasterz. Ksiądz potrzebuje modlitewnego wsparcia. Mam kilka takich osób, o których wiem, że stale modlą się za mnie, grzesznika. Jestem im głęboko wdzięczny. Rok Kapłański jest zaproszeniem do modlitwy za kapłanów i z kapłanami. Już w grudniu 2007 roku Kongregacja ds. Duchowieństwa wystosowała list, który propaguje szczególną formę modlitwy za księży. Chodzi o adorację eucharystyczną w duchu wynagrodzenia i uświęcenia duchowieństwa oraz duchowe macierzyństwo, które konsekrowane lub świeckie kobiety mogą podjąć wobec kapłanów. To, że kapłani potrzebują takiej modlitwy, pokazał wymownie Jan Paweł II. Od 1994 roku w sercu Watykanu powstał mały klasztor poświęcony Matce Kościoła. Wspólnota sióstr kontemplacyjnych (co 5 lat inna) modli się tam nieustannie w intencjach Ojca Świętego. Owoce kapłańskiej posługi nigdy nie są zasługą samego kapłana, są zawsze w jakiejś mierze skutkiem modlitwy i poświęcenia innych. Jako moje osobiste motto na ten rok wybrałbym słowa Jezusa skierowane do św. Piotra: „Szymonie, Szymonie! Oto szatan domagał się, aby was przesiać jak pszenicę. Ja jednak prosiłem za tobą, aby nie ustała twoja wiara. Ty natomiast, gdy się nawrócisz, utwierdzaj swoich braci” (Łk 22,31–32).