Tyle że – jak wiemy z doświadczenia – nawet najlepsze pomysły, najdokładniejsze plany czasami zawodzą. Podobnie jak najpiękniejsze umysły, kiedy pozbawione są tego, co w człowieku najczulsze i najważniejsze zarazem. Bez tajemniczego czujnika, nazywanego staromodnie „sumieniem”, bądź poczuciem przyzwoitości, olśniewające wykwity intelektu sprowadzają cierpienie i zamęt.

Przyglądamy się tym razem losom wybitnych uczniów. Odnoszą międzynarodowe sukcesy. Jesteśmy z nich dumni. I nie ukrywamy nadziei, że będą również po prostu dobrymi ludźmi. Oni pokazują, że można realizować marzenia bez specjalnych dotacji czy inkubatorów. Pochodzą z normalnych rodzin, z miejscowości bez przywilejów. Czyli z „naszych stron”.

Nasze dzieci w rozpoczynającym się roku szkolnym też mają szansę na wspaniałe osiągnięcia. Może w innych, mniej spektakularnych dziedzinach. Ale przede wszystkim w jednej zasadniczej. Dopóki jednak badania społeczne będą przynosiły takie wyniki jak ostatnie (vide: „Polak-katolik, ale jaki?”), nie będziemy mogli pozwolić sobie na spokojne patrzenie w przyszłość.