Polskie losy, polski las

Warto opowiadać o złożoności naszych dziejów. Najlepiej zrobić to przez żywoty równoległe.

Andrzej Nowak, Dorota Truszczak Żywoty równoległe Wydawnictwo Literackie Kraków 2021 ss. 436

Opowieść o historii Polski nie jest wolna od wirusa, jaki dopadł nasz język. Ta narracja także mocno się ostatnio polaryzuje. Każdy chce dziś osądzać, skreślać, wykluczać. Albo wynosić pod niebiosa. Odpowiedzią na Rzeczpospolitą szlacheckiej sielanki jest ludowa historia wyzysku. Z insurekcyjnym „szaleństwem” konkuruje narracja rozsądnej współpracy z zaborcami, owocującej cywilizacyjnym rozwojem. Mocną martyrologiczną kartę próbuje się przebić kartą (współ)sprawców zagłady. Żołnierze wyklęci albo bandyci. Tertium non datur.

Wszystkie te elementy w jakiejś proporcji znajdziemy w naszych dziejach obok siebie, ale polskie losy to przecież gęsty las, a nie pojedyncze drzewa. Dlatego warto zestawiać ze sobą różne biografie, pokazywać ich wzajemne relacje, napięcia, a czasem komplementarność. Tak jak robi to prof. Andrzej Nowak w swoich radiowych rozmowach „Historia żywa” prowadzonych z Dorotą Truszczak, które właśnie ukazały się w książkowej edycji jako „Żywoty równoległe”