Jezuici rozliczają się ze swoją przeszłością

Andrzej Grajewski

|

GN 43/2014

publikacja 23.10.2014 00:15

Prowincja Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego podjęła decyzję, aby zbadać całą dokumentację zgromadzoną na swój temat w zasobach IPN. Efekty pracy zostały przedstawione w książce, która jest przykładem mądrego rozliczenia się z przeszłością.

Nie ulega wątpliwości, że był to proces oczyszczający, zarówno dla zgromadzenia, jak i dla tych, których ten grzech stał się udziałem – mówi o. Wojciech Ziółek o lustracji jezuitów z kierowanej wówczas przez niego Prowincji Polski Południowej Nie ulega wątpliwości, że był to proces oczyszczający, zarówno dla zgromadzenia, jak i dla tych, których ten grzech stał się udziałem – mówi o. Wojciech Ziółek o lustracji jezuitów z kierowanej wówczas przez niego Prowincji Polski Południowej
roman koszowski /foto gość

Publikacja „Komunistyczny aparat represji wobec jezuitów Prowincji Polski Południowej” jest wspólnym dziełem IPN oraz jezuickiego Wydawnictwa WAM. Stanowi pokłosie sesji, zorganizowanej 14 czerwca 2012 r. przez Instytut Politologii Akademii Ignatianum w Krakowie oraz krakowski oddział IPN. Składa się z 12 obszernych artykułów, wśród których najważniejsze jest studium o. Andrzeja Pawła Biesia SJ „Jezuici zarejestrowani jako osobowe źródła informacji – skala problemu”. To kompetentne studium, zarówno opisujące syntetycznie skalę problemu, jak i podnoszące wątpliwości w stosunku do materiału źródłowego, którym dysponował autor. W pozostałych artykułach pokazane są postacie jezuitów nieugiętych, represjonowanych, inwigilowanych, szykanowanych, a także przypadki dramatycznych nieraz upadków, jak w poruszającym studium Wojciecha Frazika „Casus tajnego współpracownika pseudonim Kazek”. Wielkie wrażenie robi szkic Filipa Musiała „Krakowska bezpieka wobec jezuitów Prowincji Małopolskiej 1945–1989”, napisany z erudycją, umiejscawiający opisywane zagadnienia w szerszym kontekście działań bezpieki wobec Kościoła. Warto mieć świadomość, że książka dotyczy jednego z ważniejszych filarów Kościoła w Polsce. Po wojnie Prowincja Małopolska, która na skutek zmian granicznych straciła część swoich struktur na Kresach Wschodnich, objęła zasięgiem także nowe tereny, przede wszystkim Górny i Dolny Śląsk. W 1975 r. przyjęła nową nazwę – Prowincja Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego.
 

Ogromna kwerenda

Decyzję o przeprowadzeniu badań podjął w 2006 r. ówczesny prowincjał o. Krzysztof Dyrek SJ. Do realizacji tego zadania wyznaczono o. Andrzeja Pawła Biesia SJ, który blisko 6 lat spędził w archiwach IPN. Wybór padł na niego ze względu na wiek, a przede wszystkim na przygotowanie zawodowe. O. Bieś miał doktorat z historii, był autorem wielu prac naukowych na temat dziejów jezuitów w Polsce, cieszył się także zaufaniem przełożonych. Jak wyjaśnia w rozmowie z „Gościem”, kwerenda była ogromna, gdyż dotyczyła wszystkich jezuitów należących do Prowincji Polski Południowej w latach 1945–1989. Pracował w archiwum IPN w Wieliczce, gdzie ściągano także dokumenty z innych oddziałów IPN. Podkreśla wielką życzliwość archiwistów oraz grupy pracowników naukowych IPN, którzy zaangażowali się w ten projekt, a przede wszystkim prof. Filipa Musiała.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.