Wzór do naśladowania

Święty Łukasz nie tylko napisał Ewangelię.
 Według tradycji potrafił również malować.

Guercino (Giovanni Francesco Barbieri)
„Św. Łukasz pokazujący obraz Matki Bożej”
olej na płótnie, 1652–1653
Muzeum Sztuki Nelson-Atkins, Kansas City

Teodor Lektor (VI wiek) podaje, że ewangelista namalował obraz Matki Bożej, który zabrała z Jerozolimy Eudoksja, żona cesarza Teodozjusza II. Od tego czasu autorstwo św. Łukasza przypisywano wielu ikonom. Miał on namalować m.in. powszechnie czczony w średniowiecznym Bizancjum obraz Maryi Theotokos, czy jasnogórską Czarną Madonnę.


Ikona, którą właśnie prezentuje nam ewangelista, należy do typu zwanego Hodigitria – co oznacza „przewodniczka wskazująca drogę”. Maryja trzyma na rękach małego Jezusa i jednocześnie wskazuje Go ręką jako Drogę, którą wszyscy powinniśmy podążać. Gest Matki Bożej powtarza św. Łukasz. Patrzy na nas i wskazuje Maryję z Dzieciątkiem jako wzór do naśladowania. Można więc powiedzieć, że mamy do czynienia z wieloma „obrazami w obrazie”. Niewidoczny na płótnie malarz Guercino wskazuje nam św. Łukasza, wskazującego na Maryję, która z kolei wskazuje na Jezusa.


Obraz podtrzymuje anioł – posłaniec Boży. Artysta w ten sposób podkreśla, że malarskie dzieła Łukasza powstawały z Bożej inspiracji.


Z prawej strony widzimy wielką księgę leżącą na stoliku i zanurzone w kałamarzu pióro. W ten sposób Guercino przypomina, że św. Łukasz jest autorem Ewangelii. Właśnie oderwał się na chwilę od pisania, by namalować obraz. Na księdze leży figurka byka – to atrybut św. Łukasza jako ewangelisty. Według interpretacji św. Hieronima i św. Grzegorza Wielkiego byk – zwierzę składane w starożytności w ofierze – przypomina tu o zbawczej śmierci ofiarnej Chrystusa.