Zrozumiał, o co chodzi w życiu, około czterdziestki. To pocieszające. Nigdy nie jest za późno. W życiorysach wielu świętych na pewnym etapie ich życia pojawia się jakieś nagłe wezwanie do ewangelicznego radykalizmu i podjęcie decyzji o pójściu na całość, bez możliwości odwrotu – „Powołanie w powołaniu”. Był dobrze wykształconym księdzem z perspektywami na purpurę, ale szukał tego, czego naprawdę chciał od niego Bóg. Odkrył swoją „ubogą drogę” na Zatybrzu, w dzielnicy rzymskiej biedoty. Jego powołaniem stała się walka o wychowanie i wykształcenie najbiedniejszych dzieci pozbawionych perspektyw na uczciwe, normalne życie. Stworzył dla nich szkołę. Była to pierwsza bezpłatna powszechna szkoła w nowożytnej Europie.

Hiszpańskie początki

Pochodził ze szlacheckiej rodziny „panów na Calasanz”. Przyszedł na świat jako najmłodsze, ósme dziecko Pedra i Marii mieszkających w Peralta de la Sal (Aragonia) w 1557 roku. Józef uczy się najpierw w domu, potem w liceum ojców trynitarzy w Estadilla. Wyrusza na studia z zamiarem zostania księdzem. Studiuje filozofię i prawo w Leridzie, teologię w Walencji i w Alcala de Henares. W międzyczasie umierają jego matka i dwaj bracia, dlatego ojciec naciska, by najmłodszy syn porzucił myśl o kapłaństwie i stał się dziedzicem rodu. Po kłótni z ojcem Józef zapada na ciężką chorobę, jest bliski śmierci.