Gdy wchodzę do Galerii Szyb Wilson na katowickim Nikiszowcu, uderza mnie eksplozja kolorów. Prace 200 artystów z 32 krajów świata wypełniają ogromne wnętrza poprzemysłowych hal. Nazywają ich artystami „naiwnymi”, ale to naiwność, która porusza – czystymi barwami, dziecięcym spojrzeniem, tęsknotą wspólną całemu rodzajowi ludzkiemu. W świecie sztuki naiwnej śląskie familoki mogą sąsiadować z wieżą Eiffla, widokiem Jerozolimy czy pejzażem afrykańskiego buszu. Każdy ma bowiem swoją Arkadię – krainę szczęśliwości, za którą tęskni. Może dlatego tak często na obrazach naiwistów, obok pluszowych zabawek, wesołych miasteczek, targów i podwórek z suszącym się praniem, pojawia się raj.

Sztuka bez kalkulacji

Międzynarodowy Festiwal Sztuki Naiwnej „Art Naif Festiwal” odbywa się na Nikiszowcu już po raz piąty. To jedyne tego typu wydarzenie w Polsce, a kto wie, czy nie w całej Europie. Przez dwa miesiące, od 15 czerwca do 17 sierpnia, w Galerii Szyb Wilson prezentowane są malarstwo, ceramika i rzeźba. Ale festiwal to nie tylko wystawa. To także pokazy filmów afrykańskich i izraelskich w kinoteatrze Rialto, warsztaty plastyczne, pokaz wytwarzania czekoladowych pyszności czy Art Jarmark – otwarty plener malarski, który 15 lipca pojawi się na ulicach Nikiszowca. – Festiwal rozwija się dzięki otwartości artystów – cieszy się Monika Paca, dyrektor imprezy. – Mamy tu do czynienia ze sztuką, którą cechuje mnogość barw, poczucie humoru, empatia i szczerość. Dostępność sztuki naiwnej niekoniecznie wiąże się jednak z jej docenianiem przez znawców sztuki. – Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, dlaczego ten najstarszy kierunek artystyczny w historii świata jest najmniej rozumiany i uznawany za najmniej wartościowy? Dlaczego historycy sztuki nie są w stanie go zdefiniować? – pytał podczas otwarcia wystawy Dan Chill, dyrektor galerii Gina z Tel Awiwu. Często mylnie utożsamia się sztukę naiwną z kiczem sprzedawanym na ulicach, wizerunkami jeleni na rykowisku czy banalnymi pejzażami z zachodem słońca. Te jednak malowane są wyłącznie w celu zarobkowym. Tymczasem obrazy wystawiane w Galerii Szyb Wilson zawierają niezwykły wprost ładunek autentyzmu. Powstały bowiem z potrzeby serca, a nie z kalkulacji. Ich twórcy być może nie opanowali wszystkich tajników sztuki malarskiej, bo nie kończyli studiów plastycznych, ale mają wrażliwość godną prawdziwego artysty.