Dusza wędruje do nieba

Gonzalo Ruiz de Toledo, właściciel wioski Orgaz, był znany ze swojej działalności dobroczynnej.

Dominikos Theotokopulos, zwany El Greco „Pogrzeb hrabiego Orgaza” olej na płótnie, 1586­­–1588 Kościół Santo Tomé, Toledo

Jego pogrzeb w kościele Santo Tomé w Toledo w 1327 r. zgromadził tłumy wdzięcznych mieszkańców miasta. Wielu z nich podczas uroczystości ujrzało, że z nieba zstępują dwaj święci: Augustyn i Szczepan i osobiście składają w grobie ciało szlachetnego hrabiego. Prawie 260 lat później proboszcz parafii Santo Tomé zamówił u jednego ze swoich parafian, znanego malarza rodem z Krety, obraz przedstawiający ten cud.

El Greco podzielił obraz na dwie części. Głowy żałobników oddzielają świat ziemski od świata niebiańskiego. Ubrani w szaty liturgiczne św. Augustyn (z prawej) i św. Szczepan (z lewej) zstąpili pomiędzy ludzi i trzymają w ramionach ciało zmarłego. Przy Szczepanie artysta umieścił mały obraz ilustrujący męczeństwo tego świętego.

Jako żałobników El Greco sportretował wielu współczesnych sobie mieszkańców Toledo. Chłopiec na pierwszym planie, pokazujący palcem hrabiego Orgaza, to Jorge Manuel Theotokopulos, syn artysty, który później był znanym architektem. Autoportret El Greco znajdziemy dokładnie nad głową św. Szczepana. To nieprzypadkowo jedyny żałobnik, który patrzy wprost na nas. Nabożeństwo odprawia fundator dzieła, proboszcz Andrés Núñez (drugi z prawej).

U góry widzimy świętych otaczających Chrystusa. Na środku anioł ubrany w żółtą szatę niesie w górę nieduży biały, półprzezroczysty kształt. To dusza zmarłego zdążająca do Boga. Maryja i święci wyraźnie wstawiają się u Chrystusa za Gonzalo Ruizem. To podkreślenie roli świętych jako pośredników było bardzo ważne w dobie kontrreformacji. Pamiętajmy, że Kościoły protestanckie sprzeciwiały się ich kultowi.