Biłam głową o ziemię

Słowo „tylko” brzmi w przytoczonej strofie jak wyznacznik tego, co najważniejsze w jej nie tylko okupacyjnej twórczości. Zawsze pokazywała niedostatek okazywania czułości, miłości, miłosierdzia, które powinny być należne naszym bliźnim. W będącym zapisem powstania tomie „Budowałam barykadę” przejmująco, a zarazem ascetycznie pisała o bohaterstwie zwykłych ludzi, najczęściej cywilów, kobiet i dzieci, z których konieczność historyczna wydobyła najwspanialsze cechy – odwagę, poświęcenie, miłość ojczyzny. Chłopcy z poprawczaka, sklepowe, szmuglerzy nie aspirowali do bycia większymi niż są. Robili tylko to, co do nich w tej ekstremalnej sytuacji należało – bez zastanowienia poświęcali swoje życie. To „tylko” zdecydowało, że stali się wielcy pośród tych okropności wojny, przypominających sceny z obrazów Francisca Goi.

Chyba tylko Miron Białoszewski w swoim „Pamiętniku z powstania warszawskiego” pokazał heroizm „tchórzy”, jak w tytułowym wierszu cyklu nazywa ich Świrszczyńska, a może delikatniej pisząc – normalnych ludzi, którzy chcieli żyć, a przyszło im ginąć. Oba utwory zostały przetłumaczone na język angielski, stając się niejako literacką wizytówką tragedii ponad ludzką wytrzymałość, jaką było powstanie warszawskie.