Chrzest, czyli oświecenie

Chrzest jest oczyszczeniem, czyli zerwaniem ze starym, grzesznym światem. To jedna strona medalu. Druga, równie ważna, to oświecenie, czyli przyjęcie wiary. Chrzest jest przekroczeniem progu nowej rzeczywistości, jest wejściem w świat wiary. W poprzednim odcinku naszego cyklu mowa była o tym pierwszym aspekcie. Dziś pora na drugi wątek. W chrzcie otrzymujemy dar wiary, która rozjaśnia umysł, poszerza horyzont, pozwala widzieć dalej i głębiej. Opis uzdrowienia niewidomego (J 9,1–41), odczytywany w IV niedzielę Wielkiego Postu, to klasyczna ilustracja chrzcielnej przemiany. Kto przyjmuje chrzest, ten otrzymuje dar nowych oczu. Dostrzega Bożą obecność w sobie, w innych, w Kościele, w sakramentach, w świecie… Katechezy i obrzędy tego etapu katechumenatu, który nazwano okresem oczyszczenia i oświecenia, miały przygotować katechumenów na świadome wypowiedzenie w chwili chrztu uroczystego dwoistego wyznania: „wyrzekam się – wierzę”.

Traditio, czyli przekazanie
W starożytnym katechumenacie rozpowszechnił się obrzęd nazywany traditio symboli, czyli „przekazanie symbolu wiary”. Czym jest symbol wiary? To krótka formuła, streszczenie, w którym Kościół wyraża i przekazuje swoją wiarę. Chodziło o jasne, zwięzłe wypowiedzenie tego, co jest najważniejsze w wierze Kościoła. Te syntezy wiary nazywano „wyznaniem wiary”, Credo (łac. wierzę) lub „symbolem wiary”. Greckie słowo symbolon oznacza połowę przełamanego przedmiotu (na przykład pieczęci), którą przedstawiano jako znak rozpoznawczy. Przełamane części składano ze sobą, by sprawdzić tożsamość tego, kto przyniósł drugą połowę. Wyznanie wiary traktowano jako znak rozpoznawczy oraz znak jedności między wierzącymi. Św.

Cyryl Jerozolimski wyjaśniał kandydatom do chrztu: „Symbol wiary nie został ułożony według ludzkiego upodobania, ale z całego Pisma Świętego wybrano to, co najważniejsze, aby podać w całości jedną naukę wiary. Jak ziarno gorczycy zawiera w maleńkim nasionku wiele gałęzi, tak samo streszczenie wiary zamyka w kilku słowach całe poznanie prawdziwej pobożności zawartej w Starym i Nowym Testamencie”. Pierwsze streszczenia wiary powstawały już w Kościele apostolskim właśnie w związku z chrztem. W tradycji powstało wiele różnych symboli wiary, ale dwa z nich są najważniejsze: Symbol Apostolski, zwany także Składem Apostolskim, który jest starożytnym symbolem chrzcielnym Kościoła rzymskiego, oraz Symbol Nicejsko-Konstantynopolitański, który jest owocem dwóch pierwszych soborów powszechnych (odmawiamy go w każdą niedzielę).